Ayıplı Mal
- Yazar Av. Şerife Duran
- 02 Ocak 2023
- 0 Yorum
- Ticaret Hukuku
Hemen hemen her gün yapmış olduğumuz alışveriş sonucunda bazı
mağduriyetler yaşayabiliyoruz. Bu yazımızda ayıplı malın ne olduğundan ve
tüketicilerin haklarından bahsediyor olacağız.
AYIPLI MAL NEDİR?
E-TİCARETTE AYIPLI MAL NE DEMEKTİR?
GİZLİ AYIPLI MAL NE DEMEKTİR?
AYIPLI MAL TESLİMİNDE TÜKETİCİNİN HAKLARI NELERDİR?
AYIPLI MALIN SÜRESİ NE KADARDIR?
AYIPLI MALDA ZAMAN AŞIMI
AYIPLI MAL NEDİR?
Ayıplı mal en açık ifadeyle, tüketicinin ürün alımı
gerçekleştikten sonra alınan ürünün aslına sadık kalmaması durumunda ortaya
çıkan durumdur. Alınan malın, satın alma esasına mutabık kalınan aslına,
tekniğine, cismine, rengine, modeline, içeriğine uygun olmaması durumudur. Bu
durum satış sözleşmesine de aykırı olduğundan tüketiciye bazı haklar tanınmıştır.
TTK’NİN 3. Fıkrasında “Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca
kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak
sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan
maldır.” Şeklinde açıklanmıştır.
E-TİCARETTE AYIPLI MAL NE DEMEKTİR
Son zamanlarda oldukça artan online ticaret herkese sık sık
kullanılan bir alışveriştir. Fakat ayıplı mal satışının en büyük mağdurları
yine online alışveriş ile ortaya çıkmaktadır. E-ticarette ayıplı mal durumunu
önlemek için yapılması gereken birkaç maddeyi sizlerle paylaşacağız.
·
Ürün
açıklamalarının detaylı ve yalın olması,
·
Ürün
ambalajlarında ürün içeriğinin detaylı açıklanması,
·
Sipariş
verilen ürünün doğru ve eksiksiz bir şekilde gösterilmesi,
·
Ürün
görsellerinin yeterli ışık ve profesyonellikle çekilmiş olması gerekmektedir.
Gizli ayıplı mal tüketici ürünü aldıktan sonraki süreçte ,
kullanım aşamasında hasar ve kusurun ortaya çıkması durumudur.
Tüketicinin bir hatası olmadan, ürün kaynaklı aksaklıklardır.
Özellikle teknolojik aletlerin garanti kapsamında satışının sebebi olarak
gösterilebilir.
Satış sözleşmelerinde en sık karşılaşılan problemlerden biri de satışa konu mallarda
karşılaşılan ayıplar sonucu tarafların hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi
durumudur. Satıcının ayıptan sorumluluğu, TBK m. 219 – 231 hükümleri arasında
düzenlenmiştir. Kanun maddesi kapsamında ayıp; satılanın, hasarın alıcıya
geçtiği anda alıcıya bildirdikleri nitelikleri taşımaması veya satılandan
beklenen yararları azaltan ya da kaldıran eksiklikler bulunması olarak
tanımlanabilir.
Malın ayıplı çıkması durumunda iade mümkün
müdür? Elbette iade mümkündür ancak iade
her zaman mümkün değildir. Bu durumda zamanaşımı süresi önem kazanmaktadır.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre aksi kanun veya taraflar tarafından
belirlenmediği sürece ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile MALIN
TÜKETİCİYE TESLİMİNDEN İTİBAREN 2 YILDIR.
Konut veya tatil amaçlı taşınmaz
alınması durumunda ise 5 YILDIR.
Zamanaşımı (TÜKETİCİNİN KORUNMASI
HAKKINDA KANUN)
MADDE 12- (1)
Kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre
belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya
çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık
zamanaşımına tabidir. Bu süre konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda
taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır.
(2) Bu Kanunun
10 uncu maddesinin üçüncü fıkrası saklı olmak üzere ikinci el satışlarda
satıcının ayıplı maldan sorumluluğu bir yıldan, konut veya tatil amaçlı
taşınmaz mallarda ise üç yıldan az olamaz.
(3) Ayıp, ağır
kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.
Satıcının satılanın ayıplarından sorumlu
tutulabilmesi için belli başlı şartların yerine gelmesi gerekir. Bunları
aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.
- Türk
Borçlar Kanunu m. 219 uyarınca Yarar ve Hasarın Alıcıya Geçmesi Anında
Satılanda Ayıbın Var Olmasıdır. Bu maddeye göre ayıp niteliği gereği
olabileceği gibi, maddi ve hukuki de olabilir
- Türk
Borçlar Kanunu m. 222 uyarınca Alıcının Ayıbı Bilmemesi ve Ayıbın
Önemli Olmasıdır. Madde hükmünden de açıkça anlaşılacağı üzere,
sözleşmenin kurulması anında alıcı, ayıpları biliyorsa, bunları kabul
etmiş sayılır ve bundan böyle satıcı bu ayıplardan sorumlu tutulamaz.
Ayıbın önemli olarak kabul edilmesi
için satılandaki ayıp sonucunda satışa konu malın değerinin veya elverişliliğinin ciddi derecede azalması veya
tamamen kaybolması gerekir.
- Türk
Borçlar Kanunu m. 221 uyarınca Ayıptan Doğan Sorumluluğun Sözleşme ile
Kaldırılmamış Olması gerekir.
- Türk
Borçlar Kanunu m. 223 uyarınca Alıcının, Kanunun Kendisine Yüklediği
Külfetleri Yerine Getirmiş ve Ayıbı Kabul Etmemiş Olması gerekir.
Alıcıya kanunen yüklenen külfetler, satılanı gözden geçirme ve varlığı
iddia edilen ayıpları satıcıya bildirme yükümlülükleridir. Alıcı, satın
aldığı malı gözden geçirmek ve herhangi bir ayıbı fark etmesi durumunda da
bu ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlüdür.
Türk Borçlar Kanunu satıcının ayıplı mal
teslim etmesi durumunda alıcıya bazı seçimlik haklar tanımıştır. Bu haklar m.
227 de hüküm altına alınmıştır:
Buna göre, “Satıcının satılanın
ayıplarından sorumlu olduğu hâllerde alıcı, aşağıdaki seçimlik haklardan birini
kullanabilir:
- Satılanı
geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme.
- Satılanı
alıkoyup ayıp oranında satış bedelinde indirim isteme.
- Aşırı
bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak
üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme.
- İmkân
varsa, satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme.
Alıcının genel hükümlere göre tazminat
isteme hakkı ise saklıdır.
Yargıtay 19. Hukuk Dairesinin
23.02.2017 tarihli kararı: (Y.19.H.D. 2016-12132 E. 2017-1449 K.)
Dava, satış sözleşmesinde ayıplı
aracın iadesi veya bedelinin tahsili istemine ilişkindir. Malın ayıplı olduğu
teslim sırasında açıkça belli ise alıcı iki gün içinde durumu satıcıya ihbar
etmelidir. Açıkça belli değilse alıcı malı teslim aldıktan sonra sekiz gün
içinde incelemek veya incelettirmek ve bu inceleme sonucunda malın ayıplı
olduğu ortaya çıkarsa bu iki ve sekiz günlük süre içinde durumu satıcıya ihbarla
yükümlüdür. Dava konusu araç, davacı alıcıya teslim edilmiştir. Davacı
vekilinin dosya içindeki beyanı ve ihtarname içeriğinden de araçtaki ayıpların
aynı gün öğrenildiği ayıp ihbarının ise daha geç yapıldığı anlaşılmış olup,
ihbar yükümlülüğünün süresinde yerine getirilip getirilmediği üzerinde
durularak sonucuna göre karar verilmesi gerekir.
AYIPLI MALIN İADE SÜRESİ NE KADARDIR?
Satın alınan ürünün ayıplı
çıkması durumunda, tüketici 30 gün içerisinde ihbar etmeli ve ayıplı mal iade
süresi belirlenen zaman aralığında başlatılmalıdır. Aksi söz konusu olduğu
takdirde tüketici haklarını kullanamaz duruma gelecektir.
Gizli ayıplı mal söz konusu ise,
iade süresi 2 yıldır.
Tüketiciler ayıplı mal konusunda
başvuruyu ertelememeli ve bir an önce iade işlemini başlatmalıdır.
AYIPLI MALDA ZAMAN AŞIMI
Ayıplı mal durumunda satıcılar,
tüketicinin zararını karşılamakla yükümlüdür. Satıcının sorumluluğu ise
zaman aşımı süresiyle sınırlıdır. Zaman aşımı süresi 2 yıldır ve mal tesliminden
itibaren başlamaktadır.
SONUÇ
Alışveriş anında mağdur duruma düşebilir ve beklenmedik bir durumla karşı karşıya kalınabilir.Bu gibi durumlarda alanında tecrubeli avukatlardan destek almak danışanların lehine olacaktır.Aslan&Duran Hukuk Bürosu olarak donanımlı kadromuz ile müvekkillerimize hizmet vermekteyiz. Saygılarımızla.
Hiç yorum yok, ilk yorumu siz yapın.