Çek ve Senetlerde İcra
- Yazar Av. Şerife Duran
- 29 Aralık 2022
- 0 Yorum
- İcra ve İflas Hukuku
Çek ve senet iki ayrı anlama gelmesine rağmen çoğu insan tarafından karıştırılmaktadır. Çek, resmi olarak banka tarafından kanuna ve hükümlere uygun olarak basılan kağıttır. Senet ise resmi bir niteliği olmayan, matbaalarda basılarak satılan kağıttır.
• Çekte ödemeyi banka yaparken senette
imzalayan kişi yapar.
• Çek banka sicili temiz insanlara
verilirken senet herkes tarafından yazılıp imzalanabilir.
• Çek ödeme emri niteliğindedir. Kişinin
hesabında para olması durumunda çeki banka ödeyecektir. Senette ise senedi
imzalayan kişi veya herhangi biri yapabilir.
• Çek üzerinde yazılı ödeme tarihinde
ödenir. Senet ise önce ödenebileceği gibi kişiler arası karşılıklı anlaşma
neticesinde belli bir süre ertelenebilir.
Bu yazımızda
Çek ve Senet Farkına ,
Çekin Karşılıksız
Çıkma Durumuna,
Çekin Geçerliliğine,
Karşılıksız Çek
Halinde Neler Talep Edileceğine,
Çek için İcra Takibinin
Nerede Yapılacağına,
Senette İcra Takibinin
Nasıl Yapılacağına,
Senet için Başlatılan
İcra takibine Karşı Ne Yapılabileceğine,
Senedin Senet Vasfına
Haiz Olup Olmadığını Nasıl Anlayabileceğinize değindik.
ÇEKİN KARŞILIKSIZ ÇIKMA DURUMU
Çek ticaret yaparken kullanılan
en yaygın ödeme araçlarından biridir. Bankaya verildiği anda ödemesi yapılır,
vadeli olarak da kullanılabilir. Çek, ödeme yapılması için bankaya
götürüldüğünde karşılığı olmadığı belirlenirse bu durumda karşılıksız çeke
dönüşür.
Geçerlilik şartlarını taşıyan bir
çek bankada karşılıksız çıkarsa kambiyo senetlerine özgü icra takibi
yapılabilir. İcra takibinin yanı sıra karşılıksız çıkan çek durumunda çek
hamiline karşı şikâyet yoluna gidilerek borçlu kişi hakkında cezai yaptırım
uygulanması da sağlanabilir.
Üzerinde yazılı bulunan düzenleme
tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili karşılıksızdır
işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında hamilin şikâyeti üzerine her
bir çekle ilgili olarak bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
Karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme suçu şikâyete tabi olup;
şikâyet hakkı, kişiye sıkı sıkıya bağlı ve devredilemez bir hak olması
sebebiyle yalnızca çeki bankaya ibraz eden yetkili hamile tanınmıştır. Şikâyet
süresi, çekin yetkili hamil tarafından bankaya ibraz edildiği tarihten itibaren
3 aydır ve bu süre hak düşürücü süre olması sebebiyle önem arz etmektedir.
ÇEKİN GEÇERLİ OLUP OLMADIĞINI NASIL ANLARIZ?
Öncelikle bir çekin geçerli
olması için birtakım unsurların bulunması kanunen zorunlu tutulmuştur.
Sayacağımız unsurlar bulunmuyor ya da eksiklik oluyorsa elinizdeki çek aslında
çek değildir. Bu durumda kambiyo senetlerine özgü takip yoluna gidilemez. Bu
tarz bir durumda genel haciz yoluna gidilebilir.
Çekte bulunması gereken zorunlu
unsurlar:
a. Çek kelimesinin senet metninde yer alması
b. Belirli bir bedelin ödenmesi için kayıtsız şartsız bir
havaleye ilişkin olması,
c. Ödeyecek kimsenin yani muhatabın belirtilmesi
d. Gün, ay ve yıl şeklinde belirlenmiş bir düzenleme tarihinin
bulunması,
e. Düzenleyenin el ile atılmış imzasının bulunması
Zorunlu unsurların yanı sıra,
çekin muhataba yani bankaya götürülmesi şarttır. Çekin bankaya teslim edilme
süreleri kanunda düzenlenmiştir buna göre:
“Çek düzenlendiği yerde
ödenecekse 10 gün, düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek ise 1 ay, başka
bir ülkede ödenecekse ve düzenleme ve ödeme yerleri aynı kıtada ise 1 ay,
düzenleme ve ödeme yerleri farklı kıtalarda ise 3 ay olarak kanun koyucu
tarafından belirlenmiştir.”
KARŞILIKSIZ ÇEK HALİNDE NELER TALEP EDİLEBİLİR?
İbraz süresi içerisinde ödemeyi
yapacak finans kuruluşuna ibraz edildiğinde muhatap banka tarafından çek
bedelinin karşılıksız olduğu tespit edilirse çekin arka kısmına “karşılıksız”
kaydı düşülecektir. Karşılığının hiç bulunmaması hâlinde,
1) Çek bedeli bin Türk lirası
veya üzerinde ise bin Türk lirası,
2) Çek bedeli bin Türk lirasının
altında ise çek bedelini,
b) Karşılığının kısmen bulunması
hâlinde,
1) Çek bedeli bin Türk lirası
veya altında ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmî karşılığı bin Türk
lirasına tamamlayacak bir miktarı,
2) Çek bedeli bin Türk lirasının
üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmî karşılığa ilave olarak bin
Türk lirasını, ödemekle yükümlüdür.
Karşılıksız kalan çek için
muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen
her çek yaprağı için 28 Ocak 2022’den itibaren belirlenen miktara göre 3.600
-TL ödemekle yükümlüdür.
Bahsi geçen icra takibinde
kambiyo vasfına haiz ve karşılıksız kalan çeke ilişkin, çekin ödenmemiş bedeli,
çekin karşılıksız kalan tutarının %10’ u olarak hesaplanan çek tazminatı, çek
bedelinin binde 3’ünü aşmayacak kadar çek komisyonu ve çekin ibraz tarihinden
itibaren işlemeye başlamış faizi talep edilebilir.
ÇEK İÇİN İCRA TAKİBİ NEREDE
YAPILIR?
Çek için icra takibi yetkili icra
müdürlüğüne karşı yapılmalıdır. Alacaklı tarafından çek keşide yerinde, muhatap
banka şubesinin bulunduğu yerde, borçlunun veya borçlulardan herhangi birinin ikametgâhının
veya ticaret sicil adresinin bulunduğu yerdeki icra müdürlüğüne karşı
yapılabilir.
Tüm bu talepleri içerir ödeme
emrini tebliğ alan borçlu, 5 gün içinde İcra Mahkemelerine
itiraz edebilir. Bu yolla yapılan takiplerde İcra Müdürlüklerine yapılan
itirazlar geçersizdir.
İcra takibine itiraz etmeyen
borçlu 10 gün içinde ödeme yapmalı veya mal beyanında
bulunmalıdır. İtirazda bulunmayan ve 10 günlük süre içerisinde ödeme de
yapmayan borçlu aleyhine icra takip işlemlerine devam edilebilmekte ve haciz ve
muhafaza gibi tehditlerle karşılaşılabilmektedir.
SENETTE İCRA TAKİBİ NASIL YAPILIR?
Eğer elinizde bulunan senet bono
ya da poliçe ise kambiyo senedi olacağından kambiyo senetlerine özgü takip
yoluna gidilir. Fakat adi nitelikte bir senetse genel haciz yoluna gidilebilir.
Kambiyo senetlerine ilişkin
takipte genel yetki borçlunun yerleşim yeri mahkemesidir. Bonoya dayalı
takiplerde borçlunun ikametgahının bulunduğu yer, bonoda öngörülen yer, bonoda
gösterilen ödeme yerinde veya bonoda ödeme yeri gösterilmemişse bononun
düzenlendiği yer icra dairesinde takip yapılabilir.
SENET İÇİN BAŞLATILAN İCRA
TAKİBİNE KARŞI NE YAPILIR?
Kambiyo Senetlerinin icra
takibini durdurmak için İcra Mahkemesinde dava açmak gerekmektedir. İtiraz
süresi 5 gündür. Bu süre içerisinde icra takibini durdurmak için borcun
ödendiğine veya imzanın gerçek olmadığına dair bir dilekçe ile İcra Hukuk
Mahkemesinde dava açılması gerekmektedir. Veya senet ya da çekin kambiyo
vasfında olmaması sebebiyle de icra durdurulabilir. İcra Mahkemesi itirazı
inceledikten sonra talep varsa tedbiren icrayı durdurma kararı verebilir.
SENEDİN, SENET VASFINA HAİZ OLUP
OLMADIĞINI NASIL ANLARIZ?
Yukarıda çek için bahsettiğimiz
gibi senedin de bulundurması gereken zorunlu unsurlar vardır. Bu unsurlar bulunmadığı
takdirde senet hükmünü kaybederek, adi bir belge olur. Senette bulunması
gereken unsurlar:
(1) Bono veya emre yazılı senet;
a) Senet metninde “bono” veya
“emre yazılı senet” kelimesini ve senet Türkçe ’den başka bir dille yazılmışsa,
o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
b) Kayıtsız ve şartsız belirli
bir bedeli ödemek vaadini,
c) Vadeyi,
d) Ödeme yerini,
e) Kime veya kimin emrine
ödenecek ise onun adını,
f) Düzenlenme tarihini ve yerini,
g) Düzenleyenin imzasını, içerir.
Belirlenen unsurlar içerisinde
zorunluluk oluşturmayıp alternatifi belirlenebilen unsurlar şu şekildedir:
Vadesi gösterilmemiş olan bono, görüldüğünde ödenmesi şart olan bir bono sayılır. Açıklık bulunmadığı takdirde senedin düzenlendiği yer, ödeme yeri ve aynı zamanda düzenleyenin yerleşim yeri sayılır. Düzenlendiği yer gösterilmeyen bir bono, düzenleyenin adının yanında yazılı olan yerde düzenlenmiş sayılır.
SONUÇ
OLARAK
Görüldüğü gibi çok fazla detay ve
özen gerektiren bu konuda işleyiş, açıklık açısından muhakkak deneyimli bir
avukata ihtiyaç vardır. Aslan&Duran
Hukuk Bürosu olarak deneyimli kadromuz ile çek, bono, poliçe gibi senetlere
ilişkin takip işlemlerini yapmakta, hukuki olarak danışmanlık vermekteyiz.
Hiç yorum yok, ilk yorumu siz yapın.