İşverenin haklı nedenle fesih, iş hukukunda bir iş sözleşmesinin işveren tarafından, belirli yasal veya sözleşmesel sebeplere dayanarak sona erdirilmesini ifade eder. İşveren, çalışanın belirli koşulları ihlal etmesi veya yasal düzenlemelerden kaynaklanan sebeplerle iş sözleşmesini sonlandırabilir.
İŞVERENİN HAKLI NEDENLE FESİH NEDENLERİ
İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanabilmesi için genellikle aşağıdaki gibi belirli kanuni veya sözleşmesel nedenlerin varlığı gerekmektedir. İşverenin haklı nedenle fesih yapabileceği bazı yaygın nedenler şu şekildedir:
- Ahlaki Nedenler: İşçinin işverene karşı saygısız veya ahlaki değerlere aykırı davranışları, haklı nedenle fesih sebebi olabilir.
- Disiplinsizlik ve İş Kurallarına Uymama: İşçinin işyeri kurallarına uymaması, iş disiplinine aykırı davranması veya işverenin talimatlarına karşı gelmesi, haklı nedenle fesih gerekçesi olabilir.
- Performans Yetersizliği: İşçinin işverenin belirlediği performans standartlarını yerine getirememesi veya işin gerektirdiği becerilere sahip olmaması, haklı nedenle fesih sebebi olabilir.
- Hırsızlık ve Dolandırıcılık: İşçinin işverenin malvarlığına veya işyerine zarar vermesi, hırsızlık yapması veya dolandırıcılık gibi ciddi suçlar işlemesi, haklı nedenle fesih gerekçesi olabilir.
- Sağlık Nedenleri: İşçinin sürekli veya uzun süreli hastalık veya sakatlık nedeniyle işini yapamayacak durumda olması, haklı nedenle fesih sebebi olabilir. Ancak, bu tür durumlarda işveren önce işçinin iyileşme şansını değerlendirmelidir.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarına Uymama: İşçinin iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymaması sonucu iş yerinde ciddi tehlikeler oluşturması, haklı nedenle fesih sebebi olabilir.
- Devamsızlık: İşçinin sürekli olarak işe gelmemesi, işe geç gelmesi veya izinsiz uzun süreli devamsızlık göstermesi, haklı nedenle fesih gerekçesi olabilir.
- İş Sırlarını Açığa Vurma: İşçinin işverenin ticari sırlarını ifşa etmesi veya rakip bir işverene veri veya bilgi sağlaması, haklı nedenle fesih sebebi olabilir.
- Haklı Nedenle Fesih Hükümleri
Haklı nedenle fesih durumunda, işveren işçinin sözleşmesini derhal sonlandırabilir.
Yukarıdaki liste genel olarak işverenin haklı nedenle fesih yapabileceği bazı yaygın nedenleri içermektedir.
Konu ile ilgili olarak İşe İade Davası başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
AHLAKİ NEDENLERDEN DOLAYI İŞVERENİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI FESHİ
İşverenin ahlaki nedenlerden dolayı iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi, çalışanın iş ahlakına ve dürüstlüğüne aykırı davranışlar sergilemesi veya ahlaki değerleri ihlal etmesi durumunda gerçekleşebilir. Bu tür durumlar, işverenin iş yerinin düzenini, güvenliğini veya itibarını tehlikeye atan ciddi ahlaki ihlalleri içerebilir. İşveren, bu tür ahlaki nedenlerle fesih yapmadan önce genellikle bir iç soruşturma yapar ve gerekli kanıtları toplar.
Ahlaki nedenlerden dolayı işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği bazı örnek durumlar:
- Hırsızlık veya Dolandırıcılık: Çalışanın iş yerinde veya işverene ait malvarlığında hırsızlık veya dolandırıcılık yapması.
- Sahtekarlık: Çalışanın işvereni aldatmaya yönelik sahte belgeler sunması veya yanıltıcı beyanlarda bulunması.
- İş Yerinde Şiddet veya Tehdit: Çalışanın iş yerinde diğer çalışanlara veya işverene yönelik fiziksel şiddet uygulaması veya tehdit etmesi.
- Ticari Sırların Açığa Vurulması: Çalışanın işverenin ticari sırlarını ifşa etmesi veya iş sırlarını rakip bir şirkete vermesi.
- Uyuşturucu veya Alkol Kötüye Kullanımı: Çalışanın iş yerinde uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı sonucu iş verimliliğinin düşmesi veya güvenliğin tehlikeye girmesi.
- Cinsel Taciz veya Ayrımcılık: Çalışanın iş yerinde cinsel taciz veya ayrımcılık yapması veya bu tür davranışlara karışması.
- Gizli Bilgilerin Sızdırılması: Çalışanın işverenin gizli bilgilerini yetkisiz kişilere vermesi veya ifşa etmesi.
DİSİPLİNSİZLİK VE İŞ KURALLARINA UYMAMA NEDENİYLE İŞVERENİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI FESHİ
Disiplinsizlik ve iş kurallarına uymama nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetmesi, çalışanın iş yerinde belirlenen kurallara ve yönergelerine uymaması, iş disiplinine aykırı davranması veya işverenin verdiği talimatlara karşı gelmesi durumunda gerçekleşebilir. Bu tür durumlar, işyerinin düzenini ve etkinliğini tehlikeye atan ciddi ihlalleri içerebilir. İşveren, işçinin disiplinsiz davranışlarına ilişkin olarak iç soruşturma yapar ve gerektiğinde disiplin cezaları uygular. Eğer durum ciddi ise, işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
Disiplinsizlik ve iş kurallarına uymama nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetme örnekleri şunlar olabilir:
- Sürekli Geç Kalma veya Devamsızlık: İşçinin sürekli olarak işe geç gelmesi veya izinsiz uzun süreli devamsızlık göstermesi.
- Tehdit Edici Davranışlar: İşçinin diğer çalışanlara veya işverene tehditkâr davranışlarda bulunması.
- İş Arkadaşlarına veya Yöneticilere Saygısızlık: İşçinin iş arkadaşlarına veya üst yöneticilere saygısızlık veya hakaret içeren davranışlar sergilemesi.
- İş Yerinde Anlaşmazlık ve Tartışmalar: İşçinin sürekli olarak iş yerinde anlaşmazlık ve tartışma yaratması, iş ortamının huzurunu bozması.
- İşverenin Talimatlarına Karşı Gelme: İşçinin işverenin belirlediği talimatlara veya prosedürlere uymaması.
- Kötü Davranış veya Şiddet: İşçinin iş yerinde kötü davranış sergilemesi, fiziksel veya sözlü şiddet uygulaması.
- Güvenlik Kurallarına Uymama: İşçinin iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymaması sonucu iş yerinde güvenliğin tehlikeye girmesi.
Bu tür durumlarda, işveren genellikle işçiye yazılı uyarılar verir veya disiplin cezaları uygular. Ancak, durum ciddi ve tekrarlayan ihlallerle ilgiliyse ve işveren uygun prosedürü izlediyse, işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
İŞ YERİNDE ŞİDDET VEYA TEHDİT NEDENİYLE İŞVERENİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI FESHİ
İş yerinde şiddet veya tehdit nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetmesi, çalışanın iş yerinde diğer çalışanlara veya işverene yönelik fiziksel şiddet uygulaması veya tehdit etmesi durumunda gerçekleşebilir. Bu tür davranışlar, iş yerinin güvenliğini ve düzenini tehlikeye atan ciddi ihlalleri içerir. İşveren, iş yerindeki güvenliği ve diğer çalışanların sağlığını korumak amacıyla böyle bir karar alabilir.
Şiddet veya tehdit nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetme örnekleri şunlar olabilir:
- Fiziksel Şiddet: İşçinin iş yerinde diğer çalışanlara veya işverene fiziksel şiddet uygulaması, yaralama veya darp etmesi.
- Sözlü Tehditler: İşçinin iş yerinde tehdit edici veya saldırgan sözler kullanması, başkalarını tehdit etmesi.
- Silah veya Tehlikeli Araç Kullanma: İşçinin iş yerinde silah veya tehlikeli araçlar kullanarak diğer çalışanları veya işvereni tehdit etmesi.
- Çalışanların Güvenliğini Tehdit Eden Davranışlar: İşçinin iş yerinde yangın, patlama veya diğer tehlikeli durumları yaratma veya iş arkadaşlarının güvenliğini tehlikeye sokma girişimleri.
- Sosyal Medya Üzerinden Tehditler: İşçinin sosyal medya platformlarında diğer çalışanları veya işvereni tehdit edici veya aşağılayıcı mesajlar yayınlaması.
Bu tür ciddi ve tehlikeli durumlar karşısında, işveren genellikle derhal harekete geçer ve işçiye fesih gerekçesini bildirir. İş yerinde şiddet veya tehdit gibi durumlar, diğer çalışanların güvenliğini ve iş yerinin düzenini etkilediği için genellikle ciddi sonuçlar doğurabilir.
TİCARİ SIRLARIN AÇIĞA VURULMASI NEDENİYLE İŞVERENİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI FESHİ
Ticari sırların açığa vurulması nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetmesi, çalışanın işverenin gizli ve ticari değeri olan bilgilerini yetkisiz kişilere ifşa etmesi veya bu bilgileri kötüye kullanması durumunda gerçekleşebilir. Bu tür davranışlar, işverenin rekabet avantajını tehlikeye atan veya işyerinin ticari itibarını zedeleme potansiyeli taşıyan ciddi ihlalleri içerir. İşverenler, işçilere sıklıkla ticari sırları koruma yükümlülüğü getiren sözleşmeler imzalatabilir.
Ticari sırların açığa vurulması nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetme örnekleri şunlar olabilir:
- Rakip Şirkete Bilgi Sağlama: İşçinin işverenin ticari sırlarını rakip bir şirkete veya başka bir işverene ifşa etmesi.
- Ürün veya Süreç Bilgilerini Sızdırma: İşçinin işverenin ürün veya süreç bilgilerini yetkisiz kişilere vermesi veya satması.
- Müşteri Listesini Açıklama: İşçinin işverenin müşteri listelerini başka bir kişi veya şirketle paylaşması.
- Ar-Ge Bilgilerini İfşa Etme: İşçinin işverenin araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) bilgilerini veya yeni projelerini ifşa etmesi.
- Ticari Planları Açıklama: İşçinin işverenin gelecekteki ticari planlarını veya stratejilerini açığa vurması.
- Fikri Mülkiyet Haklarını İhlal Etme: İşçinin işverenin fikri mülkiyet haklarını (patentler, telif hakları vb.) ihlal etmesi veya bu hakları başkalarına transfer etmesi.
Bu tür ticari sırların açığa vurulması durumlarında, işveren genellikle işçinin eylemlerini araştırır ve gerekli kanıtları toplar. Eğer durum ciddi ve ispatlanabilirse, işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
UYUŞTURUCU VEYA ALKOL KÖTÜYE KULLANIMI NEDENİYLE İŞVERENİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI FESHİ
Uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetmesi, çalışanın iş yerinde uyuşturucu veya alkol kullanımı sonucu iş performansının düşmesi, güvenliğin tehlikeye girmesi veya işyerinin düzenini bozması durumunda gerçekleşebilir. Bu tür davranışlar, iş yerinin etkinliğini ve güvenliğini tehlikeye atan ciddi ihlalleri içerir. İşveren, diğer çalışanların güvenliğini ve işyerinin düzenini korumak amacıyla böyle bir karar alabilir.
Uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetme örnekleri şunlar olabilir:
- İş Performansının Düşmesi: İşçinin uyuşturucu veya alkol kullanımı nedeniyle iş performansının düşmesi, verimsizlik ve hatalı çalışmaların artması.
- Güvenliğin Tehlikeye Girmesi: İşçinin uyuşturucu veya alkol etkisi altında çalışması sonucu iş yerinde güvenliğin tehlikeye girmesi.
- İş Kazalarının Artması: İşçinin uyuşturucu veya alkol kullanımı sonucu iş kazalarının artması veya iş kazalarına neden olması.
- Çalışma Ortamının Bozulması: İşçinin uyuşturucu veya alkol kullanımı sonucu iş yerindeki çalışma ortamının bozulması, diğer çalışanların huzurunun bozulması.
- Uygunsuz Davranışlar: İşçinin uyuşturucu veya alkol etkisi altında iken rahatsız edici veya uygunsuz davranışlar sergilemesi.
Bu tür durumlarda işveren genellikle bir iç soruşturma yapar, gerekli kanıtları toplar ve işçiye fesih gerekçesini bildirir.
CİNSEL TACİZ VEYA AYRIMCILIK NEDENİYLE İŞVERENİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI FESHİ
Cinsel taciz veya ayrımcılık nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetmesi, çalışanın iş yerinde cinsel tacizde bulunması veya diğer çalışanlara veya işverene karşı ayrımcı davranışlar sergilemesi durumunda gerçekleşebilir. Bu tür davranışlar, iş yerinde güvenliği ve eşitliği tehlikeye atan ciddi ihlalleri içerir. İşveren, diğer çalışanların güvenliğini ve işyerinin uygun bir çalışma ortamını korumak amacıyla böyle bir karar alabilir.
Cinsel taciz veya ayrımcılık nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetme örnekleri şunlar olabilir:
- Cinsel Taciz: İşçinin iş yerinde diğer çalışanlara veya işverene cinsel içerikli istenmeyen davranışlar, sözler veya jestlerde bulunması.
- Cinsel İstismar veya Saldırı: İşçinin iş yerinde diğer çalışanlara veya işverene cinsel istismar veya saldırıda bulunması.
- Cinsel Tercihlere Dayalı Ayrımcılık: İşçinin iş yerinde diğer çalışanlara veya işverene cinsel tercihlerine dayalı ayrımcı davranışlar sergilemesi.
- Irk, Cinsiyet, Din veya Diğer Kişisel Özelliklere Dayalı Ayrımcılık: İşçinin iş yerinde diğer çalışanlara veya işverene ırk, cinsiyet, din veya diğer kişisel özelliklere dayalı ayrımcı davranışlar sergilemesi.
- Sürekli Rahatsız Etme: İşçinin iş yerinde diğer çalışanları sürekli olarak rahatsız etmesi veya taciz etmesi.
Bu tür durumlarda işveren genellikle işçinin eylemlerini araştırır, gerekli kanıtları toplar ve işçiye fesih gerekçesini bildirir. İşverenler, çalışanların güvenliğini ve işyerindeki eşitlik ve adaleti sağlamak için gereken adımları atmaktan sorumludur.
GİZLİ BİLGİLERİN SIZDIRILMASI NEDENİYLE İŞVERENİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI FESHİ
Gizli bilgilerin sızdırılması nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetmesi, çalışanın işverenin ticari veya iş sırlarını yetkisiz kişilere ifşa etmesi veya bu bilgileri kötüye kullanması durumunda gerçekleşebilir. Bu tür davranışlar, iş yerinin ticari sırlarını veya gizli bilgilerini tehlikeye atan ciddi ihlalleri içerir. İşveren, işyerinin güvenliğini ve ticari itibarını korumak amacıyla böyle bir karar alabilir.
Gizli bilgilerin sızdırılması nedeniyle işverenin iş sözleşmesini haklı feshetme örnekleri şunlar olabilir:
- Ticari Sırların İfşa Edilmesi: İşçinin işverenin ticari sırlarını, müşteri listelerini, fiyatlandırma bilgilerini veya ürün geliştirme planlarını ifşa etmesi.
- Fikri Mülkiyet Haklarının İhlali: İşçinin işverenin patentli ürün veya süreçlerini yetkisiz kişilere ifşa etmesi veya bu hakları kötüye kullanması.
- Rekabet Avantajının Tehlikeye Girmesi: İşçinin işverenin rekabet avantajını tehlikeye atan bilgileri sızdırması.
- Müşteri Bilgilerinin Paylaşılması: İşçinin işverenin müşteri bilgilerini veya özel müşteri anlaşmalarını ifşa etmesi.
- Üretim veya Tedarik Zinciri Bilgilerinin Sızdırılması: İşçinin işverenin üretim süreçleri, tedarik zinciri bilgileri veya ürün planları hakkında bilgileri ifşa etmesi.
Bu tür durumlarda işveren genellikle iç soruşturma yapar, gerekli kanıtları toplar ve işçiye fesih gerekçesini bildirir. Gizli bilgilerin korunması genellikle iş sözleşmeleri veya gizlilik anlaşmaları ile düzenlenir ve işveren, bu tür anlaşmaları uygulama konusunda dikkatli olmalıdır.
İŞ KANUNU’NA GÖRE İŞVERENİN HAKLI NEDENLE FESHİ İHBAR SÜRESİ
İş Kanunu’na göre işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda ihbar süresi gerekmeyebilir. Haklı nedenle fesih, taraflardan birinin belirli bir bildirim süresine uymadan, iş sözleşmesini anında sona erdirmesini ifade eder. Ancak, işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanmasının detayları ve koşulları kanunda düzenlenmiştir.
İş Kanunu’nda işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda bildirim (ihbar) süresine ilişkin spesifik bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda dikkate alınması gereken bazı hususlar vardır:
- Haklı Nedenlerin Varlığı: İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanabilmesi için işçinin belirli bir nedenle (örneğin ahlaki nedenler, performans sorunları, disiplinsizlik vb.) iş sözleşmesini derhal feshetmeyi haklı kılacak bir ihlalde bulunması gerekmektedir. Bu nedenler işveren tarafından ispat edilmelidir.
- Açıklama ve İspat: İşveren, haklı fesih nedenini yazılı olarak işçiye bildirmeli ve gerektiğinde bu nedeni ispat edebilecek delilleri sunmalıdır.
- Tarafların Tazminat Hakları: İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda, işçinin tazminat hakları genellikle saklıdır. İşçi, fesih nedenini kabul etmez veya işverenin haklı nedeni ispatlayamazsa, tazminat talebinde bulunabilir.
- İş Kanunu’na Uyum: İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanırken İş Kanunu’nun ilgili hükümlerine ve gerekliliklerine uyması önemlidir.
Bu nedenle, işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda ihbar süresi söz konusu olmayabilir ancak yukarıda belirtilen diğer faktörler dikkate alınmalıdır.
İŞ KANUNU’NA GÖRE İŞVERENİN DERHAL FESİH HAKKINI KULLANMA SÜRESİ
İş Kanunu’nun 26. maddesi, işçinin veya işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranışlara dayanarak iş sözleşmesini derhal feshetme hakkını düzenlemektedir. Bu maddeye göre:
- İşçi veya işveren, iş sözleşmesini ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışlar nedeniyle feshetme hakkına sahiptir.
- Bu hakkı kullanabilmek için, ihlalin gerçekleştiği tarihi diğer tarafın öğrendiği tarihi takip eden altı iş günü geçtikten veya fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde kullanabilir.
- Ancak, işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bu bir yıllık süre uygulanmaz.
- İşçi veya işveren, bu haller sebebiyle iş sözleşmesini yukarıdaki süre içinde feshederse, diğer tarafın tazminat hakları saklıdır.
Yani, işçi veya işveren, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranışları gerekçe göstererek iş sözleşmesini gerçekleşme tarihini izleyen altı iş günü içinde veya olayın gerçekleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde derhal feshedebilir. Bu tür fesihlerde tarafların tazminat hakları saklıdır.
İŞVERENİN HAKLI NEDENLE FESİH HAKKINI KULLANMASI DURUMUNDA, İŞÇİYE İHBAR TAZMİNATI ÖDENİR Mİ?
İşverenin haklı nedenle fesih durumunda işçiye ihbar tazminatı ödemesi gerekmez. İhbar tazminatı, işverenin işçiyi işten çıkarmadan önce belirli bir süre önceden yazılı olarak bildirmesi gereken bir süre zarfında, işçinin iş akdini sonlandırması durumunda işçiye ödenen bir tazminattır. Ancak haklı nedenle fesihte, işveren iş akdini hemen sonlandırma hakkına sahiptir ve bu durumda ihbar süresi beklenmeksizin işçiye ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü ortadan kalkar. Belirtmek gerekir ki haklı nedenle fesih, işverenin veya işçinin iş sözleşmesini, iş kanunu veya ilgili yasa hükümlerine uygun bir nedene dayandırarak sonlandırma hakkıdır. Bu nedenle, işverenin haklı nedenle fesih yapabilmesi için yasal bir dayanağı olmalı ve ispatı mümkün olmalıdır. Örneğin, işçinin disiplinsiz davranışları, hırsızlık yapması, işyeri kurallarına sürekli olarak uymaması gibi durumlar haklı nedenler olarak kabul edilebilir.
İŞVERENİN HAKLI FESHİNDE İHTARNAME ZORUNLU MUDUR?
İş Kanunu’na göre işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda genellikle ihtarname gönderme zorunluluğu bulunmamaktadır. İşveren, haklı bir nedene dayanarak işçinin iş sözleşmesini derhal feshedebilir. Ancak, işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda dikkate alınması gereken bazı faktörler vardır:
- Ahlak ve İyiniyet Kuralları: İşveren, işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan ciddi bir davranışı veya iş sözleşmesini ciddi şekilde ihlal etmesini gerekçe göstererek haklı nedenle fesih yapabilir. Bu tür durumlarda ihtarname gönderme zorunluluğu genellikle bulunmaz.
- İspat Yükümlülüğü: İşverenin haklı fesih nedenini ispat etmesi gerekebilir. İşveren, işçinin iş sözleşmesini derhal feshetmesini haklı kılan nedeni mahkemede veya diğer platformlarda ispatlamalıdır.
- İş Mahkemesi Süreci: İşçi, işverenin haklı fesih nedenini kabul etmezse ve iş mahkemesine başvurursa, mahkeme kararı gerekebilir. İş mahkemesi işverenin haklı nedenini değerlendirecektir.
- Tazminat Hakları: İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda, işçinin tazminat hakları saklıdır. İş mahkemesi işçinin tazminat hakkını değerlendirirken ihtarname veya diğer faktörleri göz önünde bulundurabilir.
İhtiyatlılıkla söylemek gerekirse, işverenin haklı fesih yaparken ihtarname gönderme zorunluluğu genellikle bulunmaz.
Ancak, işverenin işçiyi önceden uyararak düzeltme şansı vermesi, hukuki açıdan iyi bir uygulama olabilir. İşçinin ahlaki ve iş kurallarına uymayan davranışları gibi durumlarda, işverenin ihtarname göndererek işçiyi uyarıp düzeltme fırsatı vermesi mantıklı olabilir.
İŞVEREN HAKLI NEDENLE FESHİ SÖZLÜ OLARAK YAPABİLİR Mİ?
İş Kanunu’na göre işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda, fesih nedeninin geçerli ve ispat edilebilir olması önemlidir. Fesih nedeniyle ilgili olarak sözlü bir bildirim yapılabilir ancak bu durum, genellikle uygulamada önerilmeyen bir yaklaşımdır. İşveren, fesih nedenini yazılı olarak bildirmeli ve gerekli durumlarda bu nedeni ispatlayabilecek delilleri sunabilmelidir.
İşverenin işçinin haklı fesih nedenini yazılı olarak bildirmediği durumda, işçi bu fesihin geçersiz olduğunu iddia edebilir ve iş mahkemesine başvurabilir. İş mahkemesi, fesih nedenini değerlendirirken işçi ve işveren arasında iletişimin belgelenmiş olmasını, fesih nedeninin net bir şekilde ifade edilmiş olmasını ve gerekirse fesih nedeninin ispatını talep edebilir.
Yazılı bildirim, fesih nedeninin ve işverenin bu nedeni ispatlayabilecek delillerin belgelenmesini sağlar. Bu nedenle, işverenlerin işçinin haklı fesih nedenini yazılı olarak bildirmesini ve gerektiğinde gerekçeleri ispatlayabilecek delilleri sunması gerekir.
HAKLI NEDENLE FESİH KIDEM TAZMİNATI
İş hukuku kapsamında, işçinin veya işverenin haklı nedenle fesih yapması durumunda kıdem tazminatı ödenmeyeceği genel bir prensiptir. Kıdem tazminatı genellikle işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir nedene dayalı olarak sona erdirilmesi durumunda işçiye ödenir. Ancak işçinin veya işverenin haklı nedenle fesih yapması durumunda, kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü genellikle bulunmaz.
Haklı nedenle fesih, taraflardan birinin belirli bir bildirim süresine uymadan, iş sözleşmesini anında sona erdirmesini ifade eder.
İŞVEREN AÇISINDAN HAKLI NEDENLE FESİH USULÜ
İşveren açısından haklı nedenle fesih, işçinin iş sözleşmesini derhal sona erdirmesini gerektiren ciddi bir nedenin varlığı durumunda gerçekleşir. İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanırken belirli adımları izlemesi gerekebilir. İşveren açısından haklı nedenle fesih usulüne bazı temel adımlar şu şekildedir:
- Fesih Nedenini Belirleme: İşveren, işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan veya iş sözleşmesini ciddi şekilde ihlal eden bir davranışını tespit eder. Bu nedenin gerçekten haklı bir fesih nedeni olup olmadığını değerlendirmek önemlidir.
- İspat Edilebilirlik: İşveren, fesih nedenini ispat edebilecek yeterli delil ve belgeye sahip olmalıdır. İspat edilemez veya şüpheli nedenlerle fesih yapmak riskli olabilir.
- İhtar veya Uyarı: Bazı durumlarda, işverenin işçiyi önceden uyararak düzeltme şansı vermesi iyi bir uygulama olabilir. İşçinin ahlak ve iş kurallarına uymayan davranışları gibi durumlarda, işverenin ihtar veya uyarı mektubu göndererek işçiyi uyarıp düzeltme fırsatı vermesi mantıklı olabilir.
- Fesih Mektubu: İşveren, fesih nedenini ve fesih tarihini belirten yazılı bir fesih mektubu hazırlar. Bu mektupta fesih nedenini açıkça ifade etmek ve gerekirse delilleri belirtmek önemlidir.
- İşçiye Bildirim: İşveren, işçiye fesih mektubunu resmi bir şekilde bildirir. İşçiye mektubun elden teslim edilmesi veya iadeli taahhütlü mektup ile gönderilmesi önerilir.
- Dokümantasyon Tutma: İşveren, fesih süreciyle ilgili tüm belgeleri ve yazışmaları saklamalıdır. Bu, gerektiğinde işçinin haklı fesih nedenini ispatlamak için önemlidir.
- Mahkeme Süreci: İşverenin haklı fesih nedenini kabul etmeyen işçi mahkemeye başvurursa, işverenin bu nedeni ispatlaması gerekebilir. Mahkeme sürecine girdiğinde, işverenin delilleri sunması ve haklı fesih nedenini mahkemede savunması gerekebilir.
Bu yazımızla birlikte özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
İŞVERENİN HAKLI NEDENLE FESHİNDE İŞÇİ NELER TALEP EDEBİLİR?
İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanarak işçinin iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda, işçi bazı haklar ve talepler gündeme getirebilir. İşçinin talep edebileceği bazı hususlar şunlar olabilir:
- Tazminat Talepleri: İşçi, işverenin haklı nedenle fesih yapması durumunda tazminat taleplerinde bulunabilir. Özellikle fesih nedeninin gerçekten haklı bir neden olup olmadığına dair şüpheler varsa veya işçi işverenin haklı nedenini ispatlayamadığını düşünüyorsa, tazminat talebinde bulunabilir.
- Kıdem Tazminatı: İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda işçiye genellikle kıdem tazminatı ödenmez. Ancak iş mahkemesi sürecinde işçi, fesih nedeninin geçerli olmadığını iddia eder ve mahkeme bu iddiayı kabul ederse, kıdem tazminatı talep edebilir.
- İhbar Tazminatı: İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin önceden bildirim yapılmadan sona erdirilmesi durumunda işçiye ödenir. İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda genellikle ihbar tazminatı ödenmez. Ancak işçi, fesih nedeninin haksız olduğunu iddia ederse veya mahkemeye başvurursa, ihbar tazminatı talep edebilir.
- Diğer Haklar: İşçi, işverenin haklı fesih nedenine bağlı olarak kullanılmamış izin ücretleri, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücretleri gibi diğer haklarını talep edebilir.
İş hukuku davalarında konusunda uzman bir avukattan destek almak önemlidir. Ankara iş avukatı karşılaşacağınız hukuki ihtilaflarda sizlere uzman desteği sunar.
