Memur disiplin cezaları; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125 maddesinde sayılmıştır. Bu yazımızda kanunda bahsedilen disiplin cezalarının açıklanması üzerinde durulacaktır. Ayrıca bir hak kaybına uğramama adına karşılaşılan disiplin soruşturmasında neler yapılabileceği ile verilen cezaların iptali hakkındaki konulara değinilecektir.
Memur Disiplin Cezaları Nelerdir?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. Maddesine göre memur disiplin cezaları;
- Uyarma,
- Kınama,
- Kademe İlerlemesinin Durdurulması,
- Aylıktan Kesme,
- Devlet Memurluğundan Çıkarma,
Olarak sayılmıştır.
Memurlar hakkında verilen disiplin cezaları ve bu cezaların iptali için açılan disiplin cezasının iptali davalarında izlenmesi gereken yolların bilinmesi bir hak kaybına uğramamak açısından çok önemlidir. Aynı zaman söz konusu cezalara karşı süresinde hareket etmekte önem arz etmektedir.
Ayrıca memuriyetten çıkarma cezasının iptali davasında; hem bu davanın süresinde ve usulüne uygun olarak açılması hem de geriye dönük olarak tüm sosyal ve parasal hakların faizi ile istenmesi çok önemlidir. Bu makalede özetle;
- Disiplin soruşturması nedir?
- Disiplin cezası vermeye yetkili amir?
- Disiplin soruşturmasının usulü nedir?
- Memurun hakkında açılan disiplin soruşturması karşısında hakları nelerdir? (Örneğin soruşturma dosyasını isteme hakkı, dava yolu v.b.)
- İdari soruşturmanın süresi ve zaman aşımı gibi konulara değinilecektir.
Disiplin Cezalarına İlişkin Temel Kavramlar
Disiplin cezalarının asıl amacı idarenin iç işleyişini korumak ve kamu hizmetlerinin düzgün işlemesini sağlamaktır. Disiplin cezaları kanunda düzenleniş şekline göre verilir. Bir eylemden dolayı ancak bir disiplin cezası verilebilir. Ölçülülük ilkesi kapsamında disiplin suçunun ağırlığı ile verilen cezanın sertliği arasında ölçülü bir durum olmalıdır.
Disiplin Cezasının Türleri Nelerdir?
Disiplin cezalarının neler olduğunu yukarıda saymıştır. Aşağıda ise bu cezalara ilişkin açıklamaları bulabilirsiniz.
Uyarma Cezası
Memura görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesi işlemidir. Görevine geç gelmesi, erken ayrılması, görev yerini terk etmesi, kılık kıyafet hükümlerine aykırı davranması, tasarruf tedbirlerine uymaması hallerinde verilebilir.
Eğer arzu ederseniz blog sayfamızda bulunan “Memurlar Hakkında Verilen Uyarma Cezası ve İptali” başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Kınama Cezası
Memurun kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Amirlere saygısızlık, emirlere uymamak, memurluk itibarını sarsacak davranışta bulunmak, diğer memurlara sataşma, eşinin veya reşit olmayan çocuklarının sürekli kazanç getiren faaliyetlerini bildirmeme, basına bilgi veya demeç verme hallerinde verilebilir.
Kınama cezası hakkında detaylı bilgiye yine blog sayfamızda bulunan “Memurlar Hakkında Verilen Kınama Cezası ve İptali” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Aylıktan Kesme Cezası
Brüt aylığının 1/30 – 1/8 arasında kesilmesi sonucunu doğurur. Özürsüz 1- 2 gün işe gelmeme, resmi araç – gereç ve belgelerden menfaat sağlama, kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak halleri aylıktan kesme disiplin cezasını doğurur.
Kademe İlerlemenin Durdurulması
Kademe ilerlemesinin 1-3 yıl durdurulması. Yükselebilecekleri kadronun son kademesinde bulunanların ¼ – ½ arası brüt aylığında kesinti yapılır. Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkol almak, 3-9 gün arasında işe gelmeme, gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenleme, mal beyanında bulunmama , görevinde dil, din, ırk, parti ayrımı yapma, siyasal parti yararına veya zararına faaliyette bulunmak hallerinde verilecek disiplin cezasıdır.
Devlet Memurluğundan Çıkarma
Bir daha devlet memurluğuna alınmamak üzere memurluktan çıkarılmadır. Özürsüz 1 yılda toplam 20 gün işe gelmeme, amir ve beraberindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunma, gizli belgeleri açıklama, yurt dışında devletin itibarını zedeleme, siyasal partilere girmek gibi durumlar memurluktan çıkarılmaya neden olur.
Disiplin Soruşturması Usulü
Disiplin suçu işlediği iddia edilen memur hakkında yapılması gereken ilk işlem disiplin soruşturması açmaktır. Disiplin cezası vermeye yetkili amir ya da merci soruşturma raporu hazırlamalıdır. Disiplin cezası verme konusunda amirin sahip olduğu yetki bağlı yetkidir, dolayısıyla amirin yetki devrinde bulunması mümkün değildir. Yani yetkili amir dışında bir başka kimse disiplin cezası veremez.
Disiplin Soruşturmasında Zamanaşımı Nasıl İşler
Suçun işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren, uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında 1 ay, devlet memurluğundan çıkarma cezasında 6 ay içinde disiplin soruşturması ve kovuşturmasına başlanmazsa, disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
Tüm disiplin cezası türlerinde, suçun işlendiği tarihten itibaren en çok 2 yıl içinde disiplin cezası verilmezse, ceza verme yetkisi zaman aşımına uğrar.
Memurların Kendisini Savunma Hakkı
Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği madde 30 uyarınca “Memura savunma hakkı tanınmadan disiplin cezası verilemez. Savunma, soruşturma sürecinin son aşamasında disiplin amiri tarafından istenir. Memur, yetkili kurulun veya disiplin amirinin yedi günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapar.” Memurun kendini savunma hakkı tanıtılmıştır.
Genel olarak soruşturma gizlilik prensipleri çerçevesinde yürütülmektedir. Genel kurallar sabit olmakla birlikte kurumlara göre bazı farklılıklar görülebilir. Bu nedenle memurun soruşturma dosyasını isteme hakkı kurumun alacağı karara bağlıdır.
Disiplin Cezalarının Uygulanması ve Özlük Dosyasından Silinmesi
Disiplin cezaları verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve derhal uygulanır. Disiplin cezaları memurun özlük dosyasına işlenir. Uyarma ve kınama cezaları uygulandığından itibaren 5 yıl, devlet memurluğundan çıkarma cezası hariç cezalar uygulanmasından itibaren 10 yıl geçtikten sonra, atamaya yetkili amire başvurularak verilmiş olan cezaların özlük dosyasından silinmesi istenebilir.
Memurlar İçin Verilen Disiplin Cezalarına Karşı İtiraz Yolu
Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna itiraz edilebilir. Kademe ilerlemenin durdurulması cezasına karşı ise yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir.
İtiraz süresi, kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren 7 gündür. Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinlik kazanır. Devlet memurluğundan çıkarma cezasına karşı itiraz edilememektedir. Devlet memurluğundan çıkarma cezasına karşı ilgili idari yargı yoluna başvurabilir.
Kesinleşen Disiplin Cezaları Sonucunda Nasıl Bir Yol İzlenmelidir ?
Disiplin cezaları kesinleşmedikçe idari yargı yoluna başvurulamaz. Cezalar kesinleştikten sonra 60 gün içinde idari yargı yoluna başvuru yapılabilir. Tüm disiplin cezaları için görevli mahkeme idare mahkemesidir. Yetkili mahkeme disiplin cezası veren kurumun bulunduğu yerdeki mahkemedir.
Devlet memurluğundan çıkarılma halinde, hakkında ceza verilen memur çıkarma cezasının kendisine tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde İdare Mahkemesinde iptal davası açmalıdır.
İptal Davasının Şartları Nelerdir, Süreç Nasıl İşler?
İptal davası, idari işlemlerin yetki, sebep, şekil, konu ve amaç yönlerinden birinin hukuka aykırı olma nedeniyle menfaatlerin ihlal olması halinde açılır. İptal davasının açılabilmesi için davacının menfaat ihlali oluşmuş olmalıdır.
Dava açma süresi, özel kanunlarda ayrı bir düzenleme olmadıkça Danıştay ve idare mahkemelerinde 60 gündür. Bu süreler hak düşürücü süre niteliğindedir. Kişilere yazılı bildirimin yapıldığı tarihten veya öğrenme tarihinden itibaren dava açma süresi işlemeye başlar.
Süre aşımı olan hallerde iptal davasının reddine karar verilir. Bu açıdan sürelerin doğru takip edilmesi çok önemlidir aksi takdirde hak kayıpları oluşabilir. Disiplin Cezalarına ilişkin iptal davaları ile ilgili süreleri kaçırmamak ve hak kaybı yaşamamak için, Ankara idare avukatı ile irtibata geçerek, tüm süreçlerin uzman bir avukat aracılığı ile takip edilmesinde yarar vardır.
Özetle
Ofisimiz, bünyesinde bulunan, idare hukuku konusundaki uzman kadrosu ile İdari İşlemin İptali ile Memurların Disiplin Cezasının İptali konularında da müvekkillerine hukuki sorunlarına çözüm bulmaktadır.
Konu ile ilgili olarak daha önce yazmış olduğumuz “Görevden Uzaklaştırma ve Hak Arama Yolları” başlıklı makalemiz ile “Yürütmenin Durdurulması Talebi ve İdari İşlemin İptali Davası” başlıklı makalemize de göz atabilirsiniz.
