Uyuşturucu veya uyarıcı madde üretimi ve ticareti Ağır Ceza Mahkemesinin görev alanına girdiğinden soruşturmayı bizzat Cumhuriyet Savcısı yönetmektedir. TCK 188. Madde kapsamında “Uyuşturucu madde ticareti suçu, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin imali, ithali, ihracı, ülke içinde satılması, satışa arz edilmesi, başkalarına verilmesi (temin etme), sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması veya ticaret amacıyla satın alınması, kabul edilmesi ile işlenen seçimlik hareketli bir suçtur”. Bu suç ile ilgili şikâyete gerek yoktur. Toplumsal boyutta da etkisi fazla olduğundan fail veya iştirakçi sıfatıyla suç işlediği düşünülen kişiler (CMK 5271) gözaltına alınabilir. Fakat tutuklanma olabilmesi için, şüphelinin uyuşturucu veya uyarıcı madde imalı veya ticareti suçunu işlediğine dair kanıt gerekmektedir.
Bunlara ek olarak Uyuşturucu maddenin ağır kısmını oluşturan kokain, eroin, baz morfin veya morfin ticari olarak satış ve alışını yapanlar için suçlar diğerlerine nispeten daha ağır değerlendirilir. Diğer esrar, bonzai gibi uyuşturucu maddelerinin de bu cezai işlemleri oluşturacağı bilinmelidir.
Uyuşturucu Madde Ticaretinin Suçları Nelerdir?
Türk Ceza Kanunu’nda uyuşturucu madde ticareti ile ilgili olarak çok fazla suç türü düzenlenmiştir. Bunlar:
- Uyuşturucu Madde İmal Etme Suçu: Bir madde veya uyuşturucuyu birtakım işlemlerden geçirerek başka bir uyuşturucu madde oluşturma işlemidir.
- Uyuşturucu Madde İthal Etme Suçu: Uyuşturucu ya da uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak yurt dışından ülke içine sokulması bu suçu oluşturur.
- Uyuşturucu Madde Sevk veya Nakletme Suçu: Uyuşturucu maddenin başkasına verilmesi veya devredilerek menfaat sağlanması amacıyla bir yerden başka bir yere götürülmesi “uyuşturucu madde sevk veya nakletme suçu “olarak nitelendirilmektedir. Buradaki nakil ve sevk işlemi ülke sınırları içerisinde olmalıdır. (TCK Md. 188/3)
- Uyuşturucu Madde İhraç Etme Suçu: Uyuşturucu ihraç etme, ülke sınırları içinde bulunan uyuşturucunun başka bir ülkeye yani ülke sınırları dışına çıkarılmasıdır (TCK Md. 188/1). Bu suçun gerçekleşmesi için uyuşturucu maddenin sınır kapısından geçmesi gerekir.
- Uyuşturucu Madde Kabul Etme ve Bulundurma Suçu: Kabul etme kısmından anlaşılması gereken, verilen uyuşturucu maddeyi kullanmadan, yanında bulundurmadır. Bulundurmaktan kasıt ise, kendisine ya da bir başkasına ait uyuşturucu ya da uyarıcı maddeyi kişisel kullanım amacı dışında ruhsatsız veya ruhsata aykırı bir şekilde üzerinde tasarrufta bulunabilecek şekilde hakimiyeti altında tutmasıdır.
- Uyuşturucu Madde Satma, Satışa Arz etme veya Satın Alma: Uyuşturucu madde satma suçu, uyuşturucu maddenin bir bedel karşılığında başkasına devredilmesini ifade eder. Uyuşturucu maddeyi satışa arz etme, henüz satış aşamasına gelmese de uyuşturucu maddenin satışı için bazı hazırlık hareketleri yapmayı ifade eder. Uyuşturucu madde satın alma suçu ise, uyuşturucu maddeyi alan kişinin bunu kişisel kullanım için değil de ticari amaç için satın almasıyla oluşur. Uyuşturucu madde satma, satışa arz etme veya satın alma fiillerinin cezası aynıdır (TCK Md. 188/3).
- Uyuşturucu Madde Temin Etme (Başkasına Verme, Sağlama) Suçu: Uyuşturucu madde temini, yani başkasına verme, uyuşturucu sağlama fiili; bir kimsenin kendisinde bulunan uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi, satış amacı olmadan ve herhangi bir bedel almaksızın başkasına vermesidir. Uyuşturucu madde temin etme suçunda asıl önemli durum, uyuşturucu maddeyi satış amacı güdülmeden kişilere temin etmedir. Uyuşturucu maddeyi alan kişinin ise bu maddeyi hangi amaçla aldığının bir önemi yoktur. Kendi kişisel ihtiyacı için kullanacak olan bir kimseye uyuşturucu ve uyarıcı madde temin etme fiili, kanunda uyuşturucu maddeyi “başkasına verme” şeklinde tanımlanan suçu oluşturur (TCK Md. 188/3).
Hangi Maddeler Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Konusunu Oluşturur?
Türk Ceza Kanunu, uyuşturucu maddeleri kanunda tam olarak tanımlamamış ve bu tür maddelerin belirlenmesinde genişletici yorum yapılmasına imkân tanıyarak, her gün sayıları ve çeşitleri artan uyuşturucu maddeleri sınırlandırmamıştır.
TCK, uyuşturucu maddeleri tanımlamamış ve sınırlandırmamış, ancak 188. maddesinin 4. fıkrasında, uyuşturucu maddenin türünün eroin, kokain, morfin ve baz morfin olmasını cezayı artıran bir neden olarak öngörmüştür.
Uyuşturucu Madde Ticaretinde Ceza Arttırımına Neler Sebep Olur?
- Uyuşturucu satılan kişinin çocuk olması.
- Uyuşturucu maddenin eroin, kokain, morfin ve türevleri veya baz morfin olması.
- Uyuşturucu madde ticareti suçunun belirli yerlerde işlenmesi. Türk Ceza Kanunu 188/4-b maddesinde, “uyuşturucu madde ticareti suçunun; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askeri ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi halinde verilecek olan ceza yarı oranda arttırılır.” Şeklinde belirleme yapılmıştır. Maddede bahsedilen umuma açık yerden kasıt, herkesin kolayca girebileceği halka açık alanlardır.
- Türk Ceza Kanunu 188/5 maddesinde; “Uyuşturucu madde ticareti suçu üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.”
- Uyuşturucu madde ticareti suçunun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi durumunda, verilecek ceza bir kat artırılır.
- Uyuşturucu madde ticareti suçunun, tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Suçu işleyen kişinin, suç tarihinde bu mesleği fiilen icra ediyor olması gerekmektedir. Diğer türlü bu hüküm uygulanamaz.
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçu
Bu suçun oluşabilmesi için, uyuşturucuyu bulunduran kişi aynı zamanda kullanmalıdır. Kişinin evinde, arabasında kendisinin haberi olmadan uyuşturucu bulunması halinde suç oluşmaz.
Satış işleminin gerçekleşmesi halinde TCK’da düzenlenen farklı maddeler kapsamındaki suçlar işlenmiş olur.
Bulunan uyuşturucu miktar olarak kişinin kendi kullanımına yetecek düzeyde olmalıdır. Kişinin elinde bir kişiye yetecek kadardan fazla miktarda uyuşturucu bulunması, satış yapmaya çalıştığına dair delil olabilecektir.
Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek ve bulundurmak 2 ila 5 yıl arası hapis cezasına tabidir. Söz konusu suç için okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi yerlerin iki yüz metre yakınında işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Uyuşturucu Madde ile İlgili Suçlarda Etkin Pişmanlık Hükümleri
TCK madde 192’de ilgili düzenleme yapılmıştır.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alındığı takdirde, uyuşturucu maddeyi kabul eden veya bulunduran kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber verirse suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.
Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz.
Uyuşturucu Madde ile İlgili Suçlarda Tutuklu veya Tutuksuz Yargılanma Şartları
Uyuşturucu madde imalatı ve ticareti suçunda cezanın ağır olması sebebiyle yargılama çoğunlukla tutuklu olarak gerçekleşir. Ancak dosyadaki deliller ve somut olayın boyutuna göre, suç vasfının değişme ihtimali de göz önünde bulundurularak sanığın tahliyesine, adli kontrol tedbirleri altında tutuksuz yargılanmasına veya serbest olarak tutuksuz yargılanmasına da karar verilebilir.
Kısacası uyuşturucu maddeyle ilgili olarak işlenen suçlarda, kanunda düzenleniş şekline göre verilecek cezanın ağırlığına göre tutuklu ya da tutuksuz yargılanma uygulanabilir. Yargılanmanın seyrinde önemli bir durum teşkil edecek bu durumlar için alanında uzman bir ceza avukatından yardım almak kişiler için fayda sağlayacaktır.
Sonuç Olarak
Çoğunlukla uyuşturucu maddeyi içici olarak kullanma, uyuşturucu madde ile ticaret yapma, yanında bulundurma gibi durumlardan kişiler cezai sorumluluklarla karşılaşabilmektedir. Doğru delil sunumu, suçun niteliğinin doğru aktarılması ve etkili bir savunma ile uyuşturucu madde ile ilgili suçlarda daha az ceza alınabilir, tutuksuz yargılama gerçekleşebilir. Alanında uzman bir ceza avukatından yardım alınması, sürecin daha kontrollü ve sağlıklı işlemesi hususunda faydalı olacak, mağduriyetlerin yaşanmasına engel olacaktır. Aslan&Duran Hukuk Bürosu ceza alanında uzman avukatları ile uyuşturucu madde ile ilgili davaların takibinde müvekkillerine destek vermektedir.
