Yabancılar İçin Çalışma İzni Başvuru Şartlar ve Avukat Desteği

Türkiye, dinamik ekonomisi ve stratejik konumuyla yabancı profesyoneller ve yatırımcılar için önemli fırsatlar sunmaktadır. Ancak, bir yabancı uyruklu kişinin Türkiye’de yasal olarak çalışabilmesi, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ile düzenlenen, teknik detaylarla dolu ve titizlikle takip edilmesi gereken bir çalışma izni sürecine bağlıdır. Başvuruda yapılacak en ufak bir hata veya eksiklik, hem çalışanın hem de işverenin ciddi hukuki ve idari yaptırımlarla karşılaşmasına neden olabilir. Bu rehberde, süreli, süresiz, bağımsız ve Turkuaz Kart gibi farklı yabancı çalışma izni türlerini, başvuru süreçlerini, gerekli belgeleri ve bu karmaşık yolda bir avukatın neden en önemli güvenceniz olduğunu tüm detaylarıyla ele alıyoruz.

Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hakkı ve Yasal Çerçeve

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, çalışma hakkını temel bir hürriyet olarak güvence altına alsa da, bu hakkın yabancılar için kanunla sınırlandırılabileceğini de belirtmektedir. Bu çerçevenin temeli, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu‘dur. Bu kanunun en temel ilkesi şudur: Türkiye’de bir işverene bağlı veya kendi adına çalışmak isteyen bir yabancı, fiilen işe başlamadan önce mutlaka geçerli bir “çalışma izni” veya istisnai durumlarda “çalışma izni muafiyet belgesi” almak zorundadır. Çalışma izni olmadan bir yabancıyı çalıştırmak veya yabancı olarak çalışmak, hem işveren hem de çalışan için ciddi idari para cezaları ve sınır dışı edilme gibi yaptırımlar doğurur.

Türkiye’de Yabancılara Yasak Olan Meslekler Nelerdir?

Bazı meslekler ve görevler, özel kanunlarla sadece Türk vatandaşlarına özgülenmiştir. Yabancı uyruklu kişiler, ne kadar nitelikli olurlarsa olsunlar, bu meslekleri Türkiye’de icra edemezler. Çalışma izni başvurusu yapmadan önce, çalışmak istediğiniz alanın bu listede olup olmadığını kontrol etmeniz önemlidir.

Yabancılara yasak olan başlıca meslekler şunlardır:

• Sağlık Hizmetleri: Diş hekimliği, eczacılık, veterinerlik, ebelik, hasta bakıcılık ve özel hastanelerde sorumlu müdürlük.
• Hukuk Hizmetleri: Avukatlık, noterlik, gümrük müşavirliği.
• Güvenlik Hizmetleri: Özel veya kamu kurumlarında güvenlik görevlisi.
• Denizcilik ve Kabotaj: Türk karasularında kaptanlık, çarkçılık, tayfalık, dalgıçlık gibi liman ve kabotaj hizmetleri.

Yabancılar İçin Çalışma İzni Türleri ve Şartları

Türkiye’de çalışmak isteyen bir yabancının başvurabileceği çalışma izni, kişinin niteliklerine, Türkiye’de kalma süresine ve çalışma şekline göre farklılık gösterir. Her izin türünün kendine özgü şartları ve sağladığı haklar vardır. Başvuru yapmadan önce, durumunuza en uygun izin türünü doğru belirlemek, sürecin başarısı için ilk adımdır.

Süreli Çalışma İzni (Belirli Bir İşveren İçin)

Bu, Türkiye’de bir işverene bağlı olarak çalışacak yabancılar için en yaygın izin türüdür.

• Kapsamı: Belirli bir işyerinde ve belirli bir pozisyonda çalışma hakkı tanır.
• Süresi: İlk başvuruda en fazla 1 yıl süreyle verilir. Aynı işverenle çalışmaya devam edilmesi halinde, ilk uzatma başvurusunda en fazla 2 yıl, sonraki uzatmalarda ise en fazla 3 yıla kadar uzatılabilir.
• Önemli Not: İşveren veya işyeri değişikliği durumunda, mevcut izin geçersiz hale gelir ve yeni bir çalışma izni başvurusu yapılması zorunludur.

Süresiz Çalışma İzni (Uzun Süreli İkamet Edenler İçin)

Türkiye’de uzun süredir yasal olarak yaşayan ve çalışan yabancılar için Türk vatandaşlarının sahip olduğu çalışma haklarına yakın haklar tanıyan bir izin türüdür.

• Kimler Başvurabilir: Türkiye’de en az 8 yıl kesintisiz ikamet izniyle yaşamış veya toplamda 8 yıl yasal çalışma iznine sahip olmuş yabancılar.
• Avantajları: Belirli bir işverene veya işyerine bağlı olmaksızın, serbestçe çalışma hakkı tanır. Süresiz çalışma izni, aynı zamanda süresiz ikamet izni yerine geçer.
• Haklar: Süresiz çalışma izni sahipleri, sosyal güvenlik haklarından Türk vatandaşları gibi yararlanırlar. Ancak seçme-seçilme, kamu görevine girme gibi siyasi hakları ve askerlik yükümlülüğünü kapsamaz.

Bağımsız Çalışma İzni (Kendi İşini Kuracaklar İçin)

Türkiye’de bir işverene bağlı olmadan, kendi ad ve hesabına çalışmak isteyen profesyonel meslek mensupları, girişimciler ve şirket ortakları için tasarlanmıştır.

• Kimler Başvurabilir: Türkiye’de bir şirket kuran ve bu şirketin yönetici ortağı olan yabancılar veya kendi alanında uzmanlığını kanıtlamış serbest meslek sahipleri.
• Değerlendirme Kriterleri: Bu iznin verilmesinde, yabancının eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, kuracağı işin Türkiye’nin ekonomik gelişimine ve istihdama yapacağı potansiyel katkı gibi faktörler Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından titizlikle değerlendirilir.

Konu ile ilgili olarak Yabancıların Türkiye’de Şirket, Şube ve İrtibat Bürosu Açması başlıklı makalemizi de okuyabilirsiniz.

Turkuaz Kart (Nitelikli Yabancılar İçin Ayrıcalıklı İzin)

Türkiye’nin “Yeşil Kart” (Green Card) programı olarak da bilinen Turkuaz Kart, ülkeye stratejik katkı sağlayabilecek üst düzey nitelikli yabancılara sunulan en prestijli izindir.

• Kimler Başvurabilir: Alanında uluslararası başarıları olan bilim insanları, sanatçılar, sporcular; Türkiye’ye büyük yatırım yapacak veya önemli sayıda istihdam yaratacak nitelikli yatırımcılar ve yüksek nitelikli profesyoneller.
• Ayrıcalıkları: Sahibine süresiz çalışma izninin tüm haklarını tanır. Ayrıca, eşi ve 18 yaş altı çocuklarına da ikamet hakkı sağlar. En önemli avantajı ise, 3 yıllık geçiş sürecinin ardından belirli şartlarla doğrudan Türk vatandaşlığına geçiş hakkı sunmasıdır.

Adım Adım Yabancı Çalışma İzni Başvuru Süreci

Yabancı çalışma izni başvurusu, yabancının başvuru anında Türkiye’de mi yoksa yurt dışında mı olduğuna bağlı olarak iki farklı usulde ilerler. Her iki süreç de artık “Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyon Sistemi” üzerinden online olarak yürütülmektedir ve işverenin aktif rol almasını gerektirir.

Yurt Dışından Başvuru Nasıl Yapılır? (Standart Prosedür)

Bu, Türkiye’ye çalışmak amacıyla ilk kez gelecek olan bir yabancı için izlenen standart yoldur.

1. Konsolosluk Başvurusu: Yabancı, kendi ülkesindeki veya yasal olarak ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu’na veya Büyükelçiliği’ne giderek iş sözleşmesi, pasaportu ve diğer ilk belgelerle çalışma vizesi ön başvurusunda bulunur.
2. Referans Numarasının İşverene İletilmesi: Konsolosluk, yabancıya bir referans numarası Yabancı bu numarayı derhal Türkiye’deki işverenine iletmek zorundadır.
3. İşverenin Online Başvurusu: İşveren, bu referans numarasını kullanarak e-Devlet üzerinden “Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyon Sistemi”ne giriş yapar. Şirkete ve yabancıya ait tüm gerekli belgeleri sisteme yükleyerek asıl çalışma izni başvurusunu tamamlar.
4. Bakanlık Değerlendirmesi ve Onay: Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü başvuruyu inceler ve karara bağlar.
5. Vizenin Alınması ve Türkiye’ye Giriş: Başvuru onaylandıktan sonra, yabancı tekrar konsolosluğa giderek çalışma vizesini pasaportuna işletir. Vizeyi aldıktan sonra 180 gün içinde Türkiye’ye giriş yapması gerekir. Ülkeye giriş yaptıktan sonra, işveren en geç 30 gün içinde çalışanın SGK kaydını yapmakla yükümlüdür.

Yurt İçinden Başvuru Nasıl Yapılır? (İkamet İzni Olanlar İçin)

Bu yol, Türkiye’de zaten yasal olarak ikamet eden yabancılar için geçerlidir.

• En Önemli Şart: Yurt içinden başvuru yapılabilmesi için, yabancının başvuru tarihinde en az 6 ay geçerliliği bulunan bir ikamet iznine sahip olması gerekir. Önemli Not: Turistik amaçlı ikamet izinleri ile yapılan çalışma izni başvuruları kural olarak kabul edilmemektedir.
• Başvuru Süreci: Bu süreçte konsolosluk aşaması yoktur. İşveren, yabancının “Yabancı Kimlik Numarası”nı kullanarak doğrudan “Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyon Sistemi” üzerinden tüm başvuruyu online olarak yapar.
• Sonuç: Başvuru onaylandığında, çalışma izni kartı işverenin adresine gönderilir. Bu kart, aynı zamanda ikamet izni yerine de geçer ve yabancının ayrıca bir ikamet izni uzatma başvurusu yapmasına gerek kalmaz.

Çalışma İzni Başvurusunun Reddi ve İtiraz Yolları

Çalışma izni başvurusunun reddedilmesi, sürecin sonu anlamına gelmez. Hatalı veya eksik değerlendirildiğini düşündüğünüz ret kararlarına karşı hem idari hem de hukuki itiraz yolları mevcuttur. Ancak bu yollara başvururken kanunla belirlenmiş olan katı sürelere dikkat etmek hayati önem taşır.

En Yaygın Ret Nedenleri Nelerdir?

Bakanlık, başvuruları çeşitli nedenlerle reddedebilir. En sık karşılaşılan ret sebepleri şunlardır:

• Uluslararası işgücü politikasına uygun olmama.
• Başvuruda sahte veya yanıltıcı bilgi ve belge kullanılması.
• İşverenin, yabancı çalıştırma için gerekli kriterleri (örneğin her bir yabancı için 5 Türk vatandaşı istihdam etme kuralı) sağlamaması.
• Yabancının, başvurulan iş için gerekli mesleki nitelik ve uzmanlığa sahip olmaması.
• Yabancının kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasının sakıncalı bulunması.
• Başvuru sonrası Bakanlıkça talep edilen eksik belgelerin verilen süre içinde tamamlanmaması.

Ret Kararına Karşı İzlenecek Hukuki Yollar

Ret kararına karşı izlenebilecek iki aşamalı bir hukuki yol vardır:

1. Adım: Bakanlığa İtiraz Çalışma izni talebi reddedilen yabancı veya işvereni, ret kararının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’ne gerekçelerini belirten bir dilekçe ile itiraz edebilir. Bakanlık bu itirazı inceler ve kararını verir.
2. Adım: İdare Mahkemesi’nde İptal Davası Açma Bakanlığa yapılan itirazın da reddedilmesi veya Bakanlığın 30 gün içinde cevap vermeyerek itirazı zımnen reddetmesi durumunda, artık idari yargı yolu açılır. Bu durumda, ret kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde yetkili İdare Mahkemesi’nde “iptal davası“ açılabilir. Bu, ret kararının hukuka aykırı olduğu iddiasıyla mahkemeye taşındığı resmi bir dava sürecidir ve bir avukatla yürütülmesi kritik öneme sahiptir.

Yabancı Çalışma İzni Sürecinde Avukatın Rolü Neden Kritik?

Yabancı çalışma izni başvuru süreci, dışarıdan sadece bir form doldurma işlemi gibi görünse de, aslında karmaşık mevzuatı, bürokratik aşamaları ve sıkı denetimleri ile hem yabancı çalışan hem de işveren için oldukça zorlayıcı olabilir. Bu süreçte yapılacak en ufak bir usul hatası, başvurunun reddedilmesine ve aylarca süren bir zaman kaybına yol açabilir.

Uzman bir avukat, bu süreçte sizin için şu hayati adımları atar:

• Doğru İzin Türünü ve Stratejiyi Belirler: Profilinize en uygun (süreli, bağımsız, Turkuaz Kart vb.) ve onaylanma ihtimali en yüksek olan izin türünü sizin için analiz eder ve başvuru stratejisini bu temel üzerine kurar.
• Başvuru Dosyasını Hukuken Mükemmelleştirir: Gerekli tüm belgelerin (sözleşmeler, şirket evrakları, denklik belgeleri vb.) güncel mevzuata uygun ve eksiksiz olmasını sağlayarak, başvurunun usulden reddedilme riskini ortadan kaldırır.
• İdari Süreçleri Takip Eder ve Hızlandırır: Bakanlık ve diğer kurumlar nezdinde başvurunuzu aktif olarak takip eder, olası ek belge taleplerine veya sorunlara anında müdahale ederek bürokratik gecikmelerin önüne geçer.
• Ret Kararlarına Karşı Haklarınızı Korur: Başvurunuzun reddedilmesi halinde, yasal süreleri kaçırmadan Bakanlığa itiraz etme ve İdare Mahkemesi’nde iptal davası açma gibi hukuki süreçleri sizin adınıza profesyonelce yönetir.

Aslan Duran Hukuk Bürosu: Ankara’da Çalışma İzni Danışmanlığınız

Aslan Duran Hukuk Bürosu olarak, Türkiye’de çalışmak veya yatırım yapmak isteyen yabancı uyruklu bireylere ve onları istihdam etmek isteyen kurumsal firmalara, yabancılar ve vatandaşlık hukuku alanında kapsamlı danışmanlık hizmeti sunmaktayız.

Ankara merkezli bir hukuk bürosu olarak, başvuruların yönetildiği Bakanlık ve diğer merkezi idari kurumlara olan fiziki yakınlığımız, süreçlerin takibinde müvekkillerimize önemli bir avantaj sağlamaktadır. Çalışma izni sürecini, Türkiye’de kuracağınız yeni hayatın veya işin ilk adımı olarak görüyor ve size bu yolculuğun Vatandaşlık Hukuku, Şirketler Hukuku gibi diğer aşamalarında da bütüncül bir hukuki rehberlik sunuyoruz.

Sonuç: Kariyerinize Sağlam Bir Başlangıç Yapın

Sonuç olarak, Türkiye’de yasal olarak çalışmak, yabancı uyruklu bir profesyonel için kariyerinde önemli bir adımdır ve bu adımın en başından itibaren doğru bir hukuki zeminde atılması esastır. Çalışma izni başvuru sürecinin karmaşıklığı ve ret riskleri göz önüne alındığında, vatandaşlık hukuku avukatı olan bir avukttan profesyonel bir hukuki destek almak, hedefinize en hızlı ve en güvenli yoldan ulaşmanız için yapacağınız en önemli yatırımdır.

Türkiye’deki kariyerinize veya yatırımınıza sağlam bir hukuki başlangıç yapmak için bizimle iletişime geçin.