Aile Konutu Şerhi

Aile konutu, Türk Medeni Kanunu’nda aile bireylerinin ortak yaşamlarını sürdürdükleri, ekonomik ve sosyal anlamda bağ kurdukları yer olarak tanımlanmıştır. Bu konutun korunması amacıyla konulan aile konutu şerhi, aile bireylerini güvence altına almak ve taşınmazın hukuki durumunu korumak için büyük önem taşır. Aile konutu şerhi ile ilgili uygulamalarda, konutun ispatı, üçüncü kişilere devri ve şerhin nasıl konulup kaldırılacağı gibi önemli konular merak edilen başlıklar arasındadır. Bu makalede, aile konutu şerhi ve ilgili hukuki süreçler detaylı şekilde ele alınacaktır.

Aile Konutu Nedir?

Aile konutu, evlilik sürecinde eşlerin birlikte yaşadıkları, aile hayatının merkezi olarak kabul edilen yerdir. Bu konut, yalnızca bir barınma alanı olmanın ötesinde, aile bireylerinin sosyal ve duygusal bağlarının geliştiği, ortak yaşamın sürdürüldüğü bir mekandır. Aile konutu, eşler açısından ciddi bir hukuki koruma sunar. Eşlerden biri, diğerinin izni olmadan konut üzerinde satış, ipotek gibi işlemler gerçekleştiremez. Bu düzenleme, özellikle ekonomik olarak daha savunmasız olan eşin haklarını koruma altına almak ve aile birliğini muhafaza etmek amacıyla yapılmıştır. Aile hukuku ile doğrudan bağlantılı olan konu hakkındaki tüm detaylar yazımızın ilerleyen bölümlerindedir.

TMK’da Aile Konutu

Aile konutu Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde düzenlenmiştir.

TMK Madde 194: Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.

 Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir.

Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.

 Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.

Bu maddenin gerekçesinde, aile konutu ‘’eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir mekân’’ olarak nitelendirilmiştir. Buna göre aile konutu, eşlerin tüm yaşamlarını sürdürdükleri, sevinç ve üzüntülerini paylaştıkları, hayatlarını şekillendirdikleri ve anılarla dolu, hem duygusal hem de sosyal bağların geliştiği bir mekân olarak tanımlanabilir.

Aile Konutu Nasıl İspat Edilir?

Eğer her iki eşin ikametgahı da aynı adreste ise, genel olarak bu konut aile konutu olarak kabul edilir. Ancak, bunun aksini iddia eden tarafın mahkemeye başvurarak bu durumu ispat etmesi gerekmektedir. Yani, eğer bir taraf aile konutunun başka bir niteliğe sahip olduğunu savunuyorsa, bu iddiasını destekleyecek delillerle birlikte dava açmalıdır.

Aile konutunun ispatı, taraflar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklarda kritik bir rol oynamaktadır. Bu konutun varlığını kanıtlamak için çeşitli deliller sunulabilir; en etkili yöntemler arasında, eşlerin aynı adreste ikamet ettiklerini gösteren nüfus kayıtları, tapu kaydında mevcut olan “aile konutu şerhi,” tanık beyanları ve aile konutuna ait elektrik, su gibi hizmetlerin fatura kayıtları yer alır. Ayrıca, eşlerin burada yaşadıklarını destekleyen fotoğraflar, sosyal medya paylaşımları ve kira sözleşmeleri gibi belgeler de önemli deliller arasında bulunmaktadır. Mahkeme, bu delilleri değerlendirerek konutun aile konutu olup olmadığına karar verecektir.

Aile Konutunun Üçüncü Kişiyse Satılması? Aile Konutu Şerhi Satışa Engel mi?

Türk Medeni Kanunun 194.maddesinin 1.fıkrasına göre ‘’ Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.’’

Türk Medeni Kanunu’nun 194/1 maddesi, eşlerin aile konutu üzerindeki tasarruf işlemlerinin diğer eşin rızasına bağlı olduğunu belirtir. Buna göre, bir eş diğerinin açık rızası olmadan aile konutuyla ilgili kira sözleşmesini feshedemez, konutu devredemez veya haklarını sınırlayamaz. Eğer aile konutu, diğer eşin rızası alınmadan satılırsa, bu durum “yolsuz tescil” olarak değerlendirilecektir. Rızası alınmayan eş, yapılan işlemi sonradan onaylamazsa, bu işlemler kesin olarak hükümsüz sayılabilir ve tapu iptal ve tescil davası açma hakkına sahiptir.

Aile konutunun tapuda şerhinin bulunması, bu hukuki korumanın sağlanması açısından önemli olsa da, Yargıtay’a göre tapuda şerh yoksa bile aile konutu özellikleri taşıyan bir taşınmaz için aynı koruma geçerlidir. Yani, eşlerden biri diğerinin rızasını almadan, aile konutunu kiralayamaz, devredemez veya haklarını sınırlayamaz. Ayrıca, açık rızanın varlığı, tasarruf işlemini gerçekleştiren eş tarafından ispat edilmelidir. Sonuç olarak, aile konutunun malik olan eşi, diğer eşin rızası olmadan konut üzerindeki tasarruf haklarını sınırlayamaz; bu koruma, eşlerin evlilik süresince devam eder.

Aile Konutu Şerhi Nedir?

Aile konutu şerhi nedir? Aile konutu şerhi ne işe yarar? Aile konutu şerhi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi çerçevesinde, aile konutunu korumak için taşınmaz tapu kayıtlarına eklenen özel bir kayıttır. Bu şerh, eşlerin birlikte yaşadığı ve duygusal bağların kurulduğu bir yaşam alanını belgeleyerek, aile konutu üzerindeki tasarruf işlemlerinin diğer eşin rızasına bağlı olduğunu belirtir. Aile konutu şerhinin önemi, eşlerden birinin diğerinin açık rızası olmadan aile konutuyla ilgili herhangi bir hukuki işlem gerçekleştiremeyecek olmasıdır; yani bir eş, konutu devretmek ya da üzerindeki haklarını sınırlamak istediğinde diğer eşin rızasını almak zorundadır. Rıza alınmadığı takdirde, yapılan işlemler geçersiz sayılır. Böylece, aile konutu şerhi yalnızca tapu kaydına eklenmekle kalmaz, aynı zamanda aile birliğini ve eşlerin haklarını korumayı da amaçlar. Bu düzenleme, özellikle ekonomik olarak daha zayıf durumda olan eşin korunmasına önemli bir katkı sağlar.

Aile Konut Şerhi Nasıl Konulur?

Bu şerh, tapu kütüğüne iki farklı yöntemle işlenmektedir;

Birinci yöntem, mahkeme kararıyla yapılan şerh işlemidir; bu durumda, tarafların ek bir belge sunmasına gerek kalmaz. Mahkeme, ilgili tapu müdürlüğüne resmi bir yazı (müzekkere) göndererek şerhin tapu kayıtlarına işlenmesini talep eder. Eşler, bu mahkeme kararını referans alarak tapu müdürlüğüne başvuruda bulunabilirler.

İkinci yöntem, eşin kanundan doğan doğrudan talep hakkını kullanmasıdır; bu durumda, eş, ilgili tapu müdürlüğüne şahsen giderek başvuruda bulunmalı ve gerekli belgeleri sunmalıdır. Başvuru sırasında, tapu kaydı ve nüfus kayıt örneği gibi belgelerin hazırlanması ve her iki eşin kimlik belgelerinin sunulması önemlidir. Gerekli belgelerle birlikte tapu müdürlüğüne yapılan başvuru, belgelerin incelenmesinin ardından uygun görülmesi durumunda aile konutu şerhinin tapu kaydına işlenmesiyle sonuçlanır. Böylece, aile konutu üzerindeki tasarruf işlemlerinin diğer eşin rızasına bağlı olduğu resmi olarak kaydedilmiş olur.

Kiracı Aile Konutu Şerhi Koydurabilir mi?

Kiracı Aile Konutu Şerhi Koydurabilir mi? Başkasına ait eve aile konutu şerhi koyulabilir mi? Eşler aile konutu olarak kullandıkları evde kiracı olarak kalıyorsa ve evin mülkiyeti üçüncü bir kişiye ait ise taşınmaz üzerinde tasarruf yapma yetkisi malike ait olduğundan eşler bu taşınmaz üzerine aile konutu şerhi koyduramaz. Kısacası kiracının, aile konutuna şerh koydurma yetkisi yoktur. Ancak şerhten bağımsız olarak eşlerin sahip olduğu bazı haklar vardır. Şöyle ki;

Türk Medeni Kanununun 194.maddesinin 4. fıkrasında ‘’ Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.’’ denmektedir. Buna göre kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş, kiralayana aile konutuna ilişkin bildirimde bulunursa sözleşmenin tarafı haline gelmektedir.

Türk Borçlar Kanununun aile konutu kiralarında sözleşmenin sona ermesini düzenleyen 349.maddesine göre olarak kira sözleşmesinin tarafı olmayan eşin rızası alınmadan diğer eş kira sözleşmesini feshedemez .  Aile konutu şerhi koyulmamış olması önemli değildir.

TBK m.349: ‘’Aile konutu olarak kullanılmak üzere kiralanan taşınmazlarda kiracı, eşinin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesini feshedemez.

Bu rızanın alınması mümkün olmazsa veya eş haklı sebep olmaksızın rızasını vermekten kaçınırsa kiracı, hâkimden bu konuda bir karar vermesini isteyebilir.

Kiracı olmayan eşin, kiraya verene bildirimde bulunarak kira sözleşmesinin tarafı sıfatını kazanması hâlinde kiraya veren, fesih bildirimi ile fesih ihtarına bağlı bir ödeme süresini kiracıya ve eşine ayrı ayrı bildirmek zorundadır.’’

Aile Konutu Şerhi Nasıl Kaldırılır?

Aile konutu şerhinin kaldırılması için, şerhi talep eden kişi veya bu şerhi koyduran taraf, tapu müdürlüğüne başvurarak talepte bulunmalıdır. Aile konutu şerhi, evlilik birliği içindeki ortak menfaatleri korumaya yönelik olduğundan, kaldırılabilmesi için her iki eşin de rızası gerekir. Eğer eşler birlikte şerhin kaldırılmasını istiyorlarsa, tapu müdürlüğüne gerekli belgelerle başvuru yapmaları yeterlidir. Evliliğin boşanma, ölüm gibi sebeplerle sona ermesi durumunda da şerhin kaldırılması için tapu müdürlüğüne başvurulmalı ve evliliğin sona erdiğini gösteren belgeler (örneğin boşanma kararı veya ölüm belgesi) sunulmalıdır.

Diğer yandan, eşlerden birinin şerhin kaldırılmasına karşı çıkması durumunda, şerhin kaldırılmasını isteyen eş Aile Mahkemelerine ‘’aile konutu şerhinin terkini davası’’ açarak karar talep edebilir. Mahkeme, incelemesini yaparak davayı kabul ederse tapu müdürlüğüne kararın bildirilmesiyle şerh kaldırılır.

Aile Konutu Şerhi Yoksa Aile Konutu Sayılır mı?

Aile Konutu Şerhi Yoksa Aile Konutu Sayılır mı? Aile konutu şerhi yoksa ev satılabilir mi? Yukarıda anlattığımız Aile konutu özelliklerini taşıyan taşınmaz aile konutu şerhi koyulmasa dahi aile konutu sayılır.

Aile konutu şerhi, özellikle üçüncü şahıslara karşı konutun korunmasını sağlar. Eğer şerh yoksa, eşlerden biri diğerinin onayı olmadan konutu satma veya ipotek koyma gibi işlemler yapabilir. Yani şerh yoksa ev satılabilir. Şerhin varlığı, bu tür işlemlerden diğer eşi koruma amacı taşır. Ancak, şerh bulunmaması durumunda da mağdur olan eş, aile konutu statüsünü mahkemede kanıtlayarak yasal korunma talep edebilir. Bu sayede, fiilen aile konutu olan yer üzerinde gerçekleştirilen işlemler geçersiz sayılabilir veya durdurulabilir.

Tapuya Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Aile konutu şerhi koyulmasını isteyen eş Tapu ve Kadastro Genel Müdürlükleri’ne gerekli belgeleri teslim ederek talebini gerçekleştirebilir.

TKGM’nin resmi web sitesine göre aile konutu şerhi koydurmak için gerekli belgeler şunlardır:

• Merkezi nüfus idaresi sisteminden veya nüfus müdürlüğünden alınan yerleşim yeri belgesi,
• Medeni hali gösterir nüfus kayıt örneği
• Belediye, muhtarlık, kadastro müdürlüğü, apartman yönetimi, LİHKAB vb. kurumlardan alınacak olan konutun aile konutu olduğu durumunu kanıtlayıcı nitelikte belge.

(https://www.tkgm.gov.tr/node/3321)

Aile Konutu Şerhi Ücreti Ne Kadardır?

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) tarafından aile konutu şerhi koyma işlemi, ücretsiz olarak gerçekleştirilmektedir. Bu işlem için herhangi bir harç veya ücret talep edilmez. Ayrıca, E-Devlet üzerinden Web-Tapu sistemi aracılığıyla yapılan başvurularda da aynı şekilde hiçbir ücret ödenmez.

Yalnızca işlem için Tapu Müdürlüğüne verilmesi gereken belgelerin (nüfus kayıt örneği veya ikametgah belgesi gibi) temin edilmesi sırasında ilgili kurumlara bazı ücretler ödenilmesi gerekebilir.

E-devletten Tapuya Aile Konutu Şerhi Konulabilir mi?

Malik olan veya olmayan eşlerden birinin Aile konutu şerhini E-Devlet üzerinden koydurması mümkündür ve işlemler şu adımlarla gerçekleştirilebilir:

• İlk olarak, ‘’https://webtapu.tkgm.gov.tr/‘’sitesine girilip ‘’bireysel giriş’’ kısmından e-devlet ile giriş yapılır.
• Giriş yapıldıktan sonra ‘’başvuru işlemleri’’ kısmından ‘’başvuru yap’’ seçilir ve ‘’diğer işlemler’’den ‘’aile konutu şerhi’’ işlemi seçilir. Devamında gerekli bilgiler doldulurularak başvuru online olarak tamamlanır, Tapu Müdürlüğüne gidilmek zorunda kalınmaz.
• Tapu Müdürlüğü, sisteme yapılan başvuruyu inceleyecektir.
• İnceleme sonrasında başvuru sahibine bir SMS bildirimigönderilir.
• SMS geldikten sonra, işlemleri sonlandırmak için Tapu Müdürlüğüne giderek gerekli imza atılır.

Sonuç

Aile konutu şerhi, aile bireylerinin yaşamlarını sürdürdükleri konutu koruma altına alan önemli bir hukuki düzenlemedir. Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenlenen bu şerh, aile bireylerinin haberi olmadan konutun devredilmesini veya ipotek edilmesini engelleyerek, güvence sağlar. Şerhin konulması ve kaldırılması süreci, hukuki prosedürlere bağlı olarak gerçekleşir ve bu işlemlerde doğru adımların atılması önemlidir. Ayrıca, konutun ispatı ve şerh ücreti gibi unsurlar da dikkate alınması gereken detaylardır. Aile konutu şerhi, aileyi ekonomik ve sosyal açıdan koruyan önemli bir mekanizma olup, aile konutu üzerindeki mülkiyet haklarını dengede tutar. Bu bağlamda, ilgili yasal düzenlemelerle birlikte şerhin doğru yönetilmesi, aile birliğinin korunması açısından hayati bir rol oynamaktadır. Boşanma avukatı olarak uzman ve deneyimli kadrosu ile hizmet veren ofisimizde konu ile ilgili tüm bilgilere detaylı bir şekilde ulaşabilirsiniz.