Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesi durumunda vatandaşların başvurabileceği özel bir hukuki yoldur. Bu başvuru, bireylerin haklarının korunmasını sağlamak amacıyla önemli bir mekanizma sunar. Peki, bireysel başvuru nasıl yapılır ve bu süreçte nelere dikkat edilmelidir? İşte bu rehberde, bireysel başvuru sürecine dair bilmeniz gereken tüm detayları ele alıyoruz.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nedir?

Bireysel başvuru, kamu gücünün işlem, eylem veya ihmalleri nedeniyle temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği durumlarda, bireylere tanınan bir hak arama mekanizmasıdır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye’nin taraf olduğu ek protokollerle güvence altına alınmış bu haklar, ancak kanunda belirtilen idari ve yargı yollarının tamamının tüketilmesinin ardından Anayasa Mahkemesi’ne taşınabilir. Amaç, ihlale uğrayan bireylerin anayasal düzeyde korunmasını sağlamaktır.

Anayasanın 148.maddesine göre ‘’ Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar.’’

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süreci, uzmanlık ve dikkat gerektiren bir prosedürdür. Haklarınızı korumak için profesyonel destek almanız tavsiye olunur.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı Nedir?

6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun dördüncü bölümünde (m.45-51) bireysel başvuru hakkı düzenlenmiştir.

Anılan kanunun bireysel başvuru hakkını düzenleyen 45.maddesine göre ‘’Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.’’. Başka bir deyişle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı, temel hak ve özgürlüklerinin kamu gücü tarafından ihlal edildiğini düşünen bireylerin, iç hukuk yollarını tükettikten sonra, doğrudan Anayasa Mahkemesi’ne başvurarak haklarını aramalarına imkân tanıyan bir hukuki mekanizmadır.

Anayasa Mahkemesine Kimler Bireysel Başvuru Yapabilir?

6216 sayılı Kanunun 46.maddesine göre ‘’ (1) Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilir.  (2) Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamaz. Özel hukuk tüzel kişileri sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilir.’’

Dolayısıyla bireysel başvuru, yalnızca ihlalin doğrudan etkilediği gerçek kişilere ve özel hukuk tüzel kişilerine açıktır. Gerçek kişiler, kişisel ve güncel bir hakkının ihlal edildiğini düşündüğünde başvuruda bulunabilirler. Özel hukuk tüzel kişileri ise yalnızca tüzel kişiliklerine ait hakların ihlal edildiği durumlarda başvuru yapabilir. Kamu tüzel kişileri, devlet kurumları ve kamu kuruluşları ise bireysel başvuru hakkına sahip değildir, çünkü bu mekanizma yalnızca bireylerin ve özel tüzel kişilerin haklarını korumayı amaçlar.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Şartları Nelerdir?

Anayasa mahkemesine bireysel başvuru şartları şunlardır;

1. Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlükler, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi bir hakkın ihlal edilmesi söz konusu olmalıdır.
2. Bireysel başvuruyu ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılmalıdır. (6216 S.K. m.46/2). Avukatla temsil de mümkündür.
3. İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir.  (6216 S.K. m.45/2)
4. Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Başvuru yolu öngörülmemişse 30 günlük süre ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren başlar.
5. Bireysel başvuru formu doldurulması ve harç yatırılması gereklidir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Süresi Nedir?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresi başvuru yollarının tüketildiği tarihten itibaren otuz gündür. Burada başvuru yollarının tüketilmesinden kastedilen, bir hak ihlali doğuran eylem, işlem veya ihmal için itiraz, istinaf, temyiz gibi hukuki yollara başvurulabiliyorsa öncelikle bu yollara başvurulması gerektiğidir. Bu yollar tüketildikten sonra Anayasa Mahkemesine başvuru yapılabilir.

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapılabilmesi için, başvurunun belirli bir süre içinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Türkiye’de bireysel başvuru hakkı, temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddiasıyla iç hukuk yolları tükendikten sonra kullanılabilir. Bu başvuru, ihlalin öğrenildiği veya ilgili mahkeme kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. Süre aşımı durumunda başvurular reddedileceği için, bu süreye dikkat edilmesi ve başvurunun eksiksiz bir şekilde hazırlanması büyük önem taşır. Süre hesaplamasında herhangi bir hata yapılmaması adına hukuki bir uzmanla çalışmak faydalı olacaktır.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Harcı Ne Kadardır?

Bireysel başvurular, harç ödemeye tabidir ve 2024 yılı için belirlenen harç miktarı 3.518,70 TL‘dir. Başvuru yapılırken, bu harcın ödendiğini gösteren belgenin başvuru formuna eklenmesi gerekmektedir.

Eksiksiz ve doğru bir bireysel başvuru için uzman görüşü almak sürecinizi kolaylaştıracaktır. Bu konuda uzman bir avukat desteği almanız önemlidir.

Bireysel Başvuruda Hangi Haklar Vardır?

Anayasa Mahkemesine yapılacak bireysel başvurular, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye’nin taraf olduğu Ek Protokollerle güvence altına alınan haklara ilişkin olmalıdır. Bu haklar şunlardır:

1. Eşitlik ilkesi,
2. Yaşam hakkı,
3. Maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkı,
4. İşkence ve kötü muamele yasağı,
5. Zorla çalıştırma ve angarya yasağı,
6. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı,
7. Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı,
8. Haberleşme hürriyeti,
9. Din ve vicdan hürriyeti,
10. İfade özgürlüğü,
11. Bilim ve sanat hürriyeti,
12. Basın özgürlüğü,
13. Örgütlenme özgürlüğü,
14. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı,
15. Mülkiyet hakkı,
16. Adil yargılanma hakkı,
17. Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı,
18. Hükmün denetlenmesini talep etme hakkı,
19. Suçta ve cezada kanunilik ilkesi,
20. Aynı suçtan iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı,
21. Etkili başvuru hakkı,
22. Evlenme hakkı,
23. Eğitim hakkı,
24. Sendika hakkı,
25. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?

Yukarıda anlattığımız şartları taşıyan başvuruların kayda alınabilmesi için gerekli belgelerle birlikte başvuru formu, Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmelidir. Başvuru, Anayasa Mahkemesi’ne yazılı olarak posta yoluyla ya da mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılabilir.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu

Bireysel başvuru yapılırken kullanılacak olarak bireysel başvuru formunun belirli bir formatta olması gerekmektedir. Bireysel başvuru formunun örneği 06.11.2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük ekinde (EK-1) ve Ayrıca Anayasa Mahkemesinin internet sitesinde yer almaktadır.

Anayasa Mahkemesinden Ne Talep Edilir?

Kamu gücü tarafından yapılan ve ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmalin, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlükleri, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi bir hakkı ihlal edip etmediğine karar verilmesi Anayasa Mahkemesinden bireysel başvuru yoluyla istenir.

Başvurularınızın titizlikle hazırlanması, hak ihlalinin doğru bir şekilde ifade edilmesi için profesyonel destek almanız önemlidir. Daha fazla bilgi için bize ulaşın.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kabul Edilememezlik Nedir?

Anayasa Mahkemesi, başvuruları değerlendirirken, Anayasa’nın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamı ve sınırları açısından önemli bir hukuki mesele taşımayan başvuruları kabul edilemez bulabilir. Ayrıca, başvurucunun önemli bir zarara uğramadığı durumlarda da başvuruyu reddedebilir. Bunun yanı sıra, dayanaktan yoksun yani herhangi bir geçerli hukuki temele dayanmayan başvurular da kabul edilmez. Bu durumlar, Anayasa Mahkemesi’nin başvuruları yalnızca ciddi ve geçerli ihlallerle ilgili incelemesi gerektiğini ifade eder. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru kabul edilemezlik hususu 6216 sayılı kanunun 48.maddesinin 2.fıkrasında düzenlenmiştir.

Anayasa Mahkemesi Hak İhlali Kararı Verirse Ne Olur?

Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir. (6216 S.K. m.50/1)

Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir. (6216 S.K. m.50/2)

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurunun Reddedilme Nedenleri Nelerdir?

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, usul ve içerik yönünden titizlikle değerlendirilir. Başvurunun reddedilme nedenlerinden bazıları şunlardır:

Eksik veya Yanlış Belgeler: Başvuruda gereken belgelerin eksik sunulması veya yanlış bilgi verilmesi, başvurunun reddine yol açabilir. Örneğin, başvurunun dayandığı mahkeme kararının eklenmemesi ya da ödeme makbuzlarının eksik olması sıkça görülen hatalardandır.

Başvuru Süresinin Aşılması: Bireysel başvuru, belirtilen 30 günlük süre içinde yapılmalıdır. Bu sürenin geçirilmesi durumunda başvuru, süre aşımı nedeniyle reddedilir.

İç Hukuk Yollarının Tüketilmemesi: Anayasa Mahkemesi, yalnızca tüm iç hukuk yolları tüketildikten sonra bireysel başvuruları değerlendirir. İç hukuk yolları tamamlanmadan yapılan başvurular kabul edilmez.

Konunun Yetki Alanı Dışında Olması: Anayasa Mahkemesi, yalnızca Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlük ihlallerini inceleyebilir. Bu kapsamın dışında kalan başvurular reddedilir.

Somut Olmayan İddialar: Delillerle desteklenmeyen ya da soyut nitelikteki hak ihlali iddiaları da reddedilme nedenleri arasında yer alır.

Başvurunun reddedilmesi, başvuru sürecine yeterince dikkat edilmemesinden kaynaklanabilir. Bu nedenle, belgelerin eksiksiz hazırlanması ve başvurunun hukuki prosedürlere uygun şekilde yapılması için bir uzman desteği almak oldukça önemlidir.

Anayasa Mahkemesi başvurunuzun etkili bir şekilde değerlendirilmesi için süreçte yanınızda yer alıyoruz. Detaylı bilgi almak için iletişime geçin.

Anayasa Mahkemesi Kararından Sonra AİHM’e Başvuru Süreci

Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurular sonucunda hak ihlali olup olmadığına karar verir. Ancak, başvuru sahibi mahkemenin verdiği kararı tatmin edici bulmazsa veya hak ihlali giderilmemişse, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurma hakkı bulunmaktadır. AİHM’e başvuru yapabilmek için iç hukuk yollarının tamamının tükenmiş olması şarttır. Anayasa Mahkemesi’nin kararı, AİHM sürecinin başlangıcı için önemli bir dayanak oluşturur. Bu nedenle, bireysel başvurunun tüm detaylarının dikkatle hazırlanması, ilerleyen aşamalarda başvurunun başarısını doğrudan etkiler. AİHM’e yapılacak başvurularda da uzman hukuki destek alınması, hakların etkin şekilde savunulması açısından kritik öneme sahiptir.

Bu makalemiz ile birlikte Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru başlıklı makalemizi de okuyabilirsiniz.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Bağlayıcı mı? Kararların Niteliği Nedir?

Anayasa Mahkemesinin ihlal kararları, kesin ve bağlayıcıdır. Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurularla yalnızca temel hak ihlalinin varlığını tespit eder ve bu ihlalin nasıl giderileceğine karar verir. Mahkemenin verdiği kararlar, kurucu veya inşa edici değil, tespit edici ve uyarıcı niteliğindedir. Bireysel başvuru, ikinci derece bir başvuru yolu olup, hak ihlallerinin öncelikle ilk derece mahkemeleri tarafından çözülmesi beklenir. Anayasa Mahkemesi, ihlalin giderilmesi için takdir yetkisine sahip olup, ne yapılması gerektiğine karar verir.

AYM Bireysel Başvuru Sorgulama Nasıl Yapılır?

Başvuru Anayasa Mahkemesi’ne kaydedildikten sonra, başvurucuya bir başvuru numarası verilir ve tüm yazışmalar bu numara üzerinden yapılır. Başvurunun aşamaları, e-Devlet veya UYAP sistemi üzerinden takip edilebilir. Anayasa Mahkemesi, başvuruyu idari yönden reddedebilir, kısmen veya tamamen kabul edilemez bulabilir ya da esasına ilişkin karar verebilir. Verilen kararlar başvurucuya tebliğ edilir.

Sonuç

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, hukuki bilgiyi ve titiz bir hazırlığı gerektiren karmaşık bir süreçtir. Haklarınızın etkili bir şekilde savunulması ve başvurunun doğru bir şekilde yapılabilmesi için uzman bir hukukçudan destek almanız önemlidir. Özellikle Ankara’da hukuki danışmanlık arayışında olanlar, Aslan & Duran Hukuk Bürosu’nun tecrübeli Ankara ceza avukatı ekibinden profesyonel destek alabilir. Hak ihlallerine karşı haklarınızı korumak için doğru adımları atmaya bugün başlayabilirsiniz.