Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu ve Cezası

Cumhurbaşkanına hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesinde düzenlenmiş olup, devletin en yüksek makamında bulunan Cumhurbaşkanının itibarını korumayı amaçlayan bir suç tipidir. Bu suç, ifade özgürlüğü ile kamu düzenini koruma arasındaki dengeyi sağlama çabalarının bir yansımasıdır. Makalemizde, suçun maddi ve manevi unsurları, ceza türü ve miktarı, şikayet şartı, zamanaşımı süresi gibi hukuki boyutları ele alınarak, uygulamada en çok merak edilen konulara açıklık getirilecektir.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Unsurları Nelerdir?

Cumhurbaşkanına hakaret suçu hangi suç kapsamına girer? Cumhurbaşkanına hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 299. Maddesinde düzenlenmiştir.  Aslında Cumhurbaşkanına hakaret suçu TCK madde 125’te düzenlenen hakaret suçunun cumhurbaşkanına karşı işlenmesi durumudur. Dolayısıyla Cumhurbaşkanına hakaret suçunun unsurlarını belirlemek için TCK madde 125’te düzenlenen hakaret suçunun unsurlarına bakmak gerekir.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Cezası Nedir?

Cumhurbaşkanına hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesinde Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar içinde düzenlenmiştir ve cumhurbaşkanına yönelik onur kırıcı, küçük düşürücü veya aşağılayıcı söz ve davranışları kapsar. Cumhurbaşkanına hakaret suçunu işleyen kişi, 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır; hakaret alenen işlenirse ceza altıda bir oranında artırılır. Bu suçtan dolayı soruşturma başlatılabilmesi için Adalet Bakanlığı’nın izni gereklidir.

Hakaret Suçu hakkında daha detaylı bilgi için Hakaret Suçu ve Cezası başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Şikayete Tabi midir?

Hayır, Cumhurbaşkanına hakaret suçu şikâyete tabi bir suç değildir. Bu suç, kamu adına soruşturulan bir suç olarak kabul edilir. Ancak, Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesine göre, bu suçtan dolayı soruşturma yapılabilmesi için Adalet Bakanlığı’nın izni gereklidir. Bu düzenleme, soruşturmanın başlatılabilmesi için şikâyetten bağımsız bir prosedür öngörmektedir.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Nereye Şikayet Edilir?

Cumhurbaşkanına hakaret suçu, herhangi bir kişi tarafından Cumhuriyet Başsavcılıklarına, karakollara veya CİMER (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi) üzerinden şikâyet edilebilir. Şikâyetin ardından soruşturma başlatılabilmesi için Adalet Bakanlığı’nın izni gereklidir. Yetkili makamların incelemesi sonucunda, suç unsurları bulunursa soruşturma süreci başlatılır.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Para Cezasına Çevrilir mi?

Cumhurbaşkanına hakaret suçu (TCK m.299) kapsamında verilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilip çevrilemeyeceği mahkemenin takdirine bağlıdır. TCK madde 299 doğrudan bir para cezası öngörmemektedir. Ancak Türk Ceza Kanunu’nun 50. maddesine göre, eğer hapis cezası 1 yıl veya daha az ise, bu ceza adli para cezasına çevrilebilir; ancak ceza 1 yıldan fazla ise paraya çevrilmesi mümkün değildir. Mahkeme, sanığın sabıkası, suçun işleniş biçimi ve diğer koşulları değerlendirerek bu konuda karar verir. Özellikle suç alenen işlenmişse veya cezada artırıma gidilmişse, paraya çevrilme ihtimali azalabilir.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Temyiz Edilebilir mi?

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 286.maddesinin 3.fıkrasına göre ikinci fıkrada belirtilen temyiz edilemeyecek kararlar kapsamında olsa bile cumhurbaşkanına hakaret suçu nedeniyle verilen bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları temyiz edilebilir. Kısacası cumhurbaşkanına hakaret suçu cezaları temyiz edilebilir.

Suçun Zamanaşımı Süresi Ne kadardır?

Cumhurbaşkanına hakaret suçunun dava zamanaşımı süresi sekiz yıllık süreye tabidir.

Bu yazımızla birlikte Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu ve Cezası başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Tutuklama Gerektirir mi?

Cumhurbaşkanına hakaret suçu, genellikle tutuklama gerektirmez, çünkü suçun işlenmesi doğrudan tutuklamayı gerektirecek suçlardan değildir. Tutuklama, genellikle somut bir tehlike veya riskin varlığına dayanır ve hâkimin takdirine bağlıdır. Tutuklama kararı, failin cezadan kaçma şüphesi, delil karartma riski veya tekrar suç işleme ihtimali gibi durumlar göz önünde bulundurularak verilebilir. Ancak, Cumhurbaşkanına hakaret suçunda tutuklama kararı, suçun niteliğine ve somut koşullara göre mahkeme tarafından belirlenir.

Suçun Maddi Unsurları

Fail

Kanunda, “somut bir fiil veya olgu isnat eden ya da bir kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi” ifadesiyle, suçun faili olarak herhangi bir gerçek kişi kabul edilmiştir. Bu nedenle, herhangi bir gerçek kişi, Cumhurbaşkanına hakaret suçunun faili olabilir. Ancak, tüzel kişiler (örneğin şirketler veya dernekler) bu suçun faili olamazlar.

Mağdur

Hakaret suçu cumhurbaşkanına karşı işlenmelidir.

Fiil

Hakaret suçu, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek şekilde somut bir fiil, olgu isnadı veya sövmek gibi hareketlerle işlenir.

Suçun Manevi Unsurları

Hakaret suçunun oluşumu için genel kast yeterlidir, özel kast aranmaz ve suçun işlenmesi için tahkir saiki de gerekmez. Şaka yapma veya alay etme gibi amaçlarla hareket eden kişi, eylemi hakaretin objektif unsurlarını taşıyorsa yine suç işlemiş olur. Fail, yaptığı isnatla mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edeceğini bilmelidir ve istemelidir. Suç, doğrudan kast veya olası kast ile işlenebilir. Örneğin, bir kişi komşusuyla konuşurken, komşusunun duyacağını öngörerek hakaret içeren sözler söylerse, suç olası kastla işlenmiş sayılır. Hakaret suçunun taksirle işlenmesi mümkün değildir.

Sonuç

Cumhurbaşkanına hakaret suçu, hem hukuki hem de toplumsal açıdan tartışma yaratan bir konudur. Suçun ceza miktarı, şikayet şartları ve zamanaşımı süresi, yasal çerçevede detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Bu tür davalarda, yargı sürecinde yaşanabilecek hukuki karmaşıklıkların önüne geçebilmek adına bir Ankara ceza avukatı ile çalışmak, hak kayıplarının önlenmesi ve en doğru savunma stratejisinin oluşturulması açısından oldukça önemlidir.