Özel Okul Öğretmenlerinin Tazminat Hakkı

Özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı

Özel Okul Öğretmenlerinin Tazminat Hakkı

Özel Okul Öğretmenlerinin Tazminat Hakkı 960 524 Şerife Duran

Özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı son günlerde çokça karşılaşılan bir durum olmuştur. Özel okul öğretmenleri, eğitim hayatında önemli bir yere sahip olmakla birlikte, iş güvencesi konusunda çeşitli zorluklarla karşılaşabilmektedir. Özel okullarda çalışan öğretmenler, işten çıkarılma gibi durumlarla karşılaştıklarında, yasal haklarının neler olduğunu ve nasıl bir yol izlemeleri gerektiğini bilmek büyük bir önem taşır. Bu yazıda, özel okul öğretmenlerinin tazminat hakları, iş sözleşmesinin türüne göre değişen tazminat çeşitleri ve bu konudaki yargıtay kararlarına değinilerek, işten çıkarılan öğretmenlerin haklarını nasıl koruyabilecekleri ele alınacaktır.

Özel Okul Öğretmenlerinin Hukuki Statüsü

Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenler 4857 sayılı İş Kanununa tabidirler. Çalışmaları ise  Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında olur. Özel okul, dershane, özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenler belirli süreli iş sözleşmesi ile  çalışırlar. 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu Madde 9’a göre” Kurumlarda çalışan yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticiler ile kurucu veya kurucu temsilcisi arasında yapılacak iş sözleşmesi, en az 1 takvim yılı süreli olmak üzere yönetmelikle belirtilen esaslara göre yazılı olarak yapılır. Mazeretleri nedeniyle kurumdan ayrılan öğretmen ve öğreticilerin yerine alınacak olanlar ile devredilen kurumların yönetici, öğretmen ve öğreticileri ile bir yıldan daha az bir süre için de iş sözleşmesi yapılabilir.” denilmektedir. Özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı kurumdan bir şekilde ayrılmak zorunda olmaları ile başlamaktadır.

Belirli Süreli İş Sözleşmeleri ve Tazminat Hakkı

Belirli süreli iş sözleşmeleri; belli bir işin tamamlanması, belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ve işçi arasındaki yazılı şekilde yapılan sözleşmelerdir. Özel okul öğretmenleri belirli süreli iş sözleşmeleri ile çalışırlar. Yapılan sözleşmeler eğitim yılının başlangıcı ve bitişinde geçerlidir. Kıdem tazminatı belirli süreli ve belirsiz süreli sözleşmelerde farklıdır. Özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı belirli süreli iş sözleşmesi koşulları kapsamında ele alınır.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı; işçinin belirli süreli boyunca çalıştığı işten ayrılması durumunda işverenin ödemekle yükümlü olduğu tazminat türüdür. Belirli süreli anlaşmalarda kıdem tazminatı sözleşmenin yenilenme durumuna bağlıdır. Belirli bir süre  sözleşme için yapılan sözleşmelerde süre sona ermiş ise öğretmen kıdem tazminatı alamaz. Sözleşme birden fazla yenilenmiş, öğretmen en az 1 yıl çalışmış ise kıdem tazminatına hak kazanır.

Belirsiz süreli sözleşmelerde kıdem tazminatı; iş akdinin feshi durumunda yani işten çıkarılma veya istifa durumunda tazminat hakkı kazanırlar. Bu hak çalışılan her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerimden hesaplanır.

Kıdem Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?

Özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı kapsamında tazminat alma şartları nelerdir? Bu konu için;  Öğretmen aynı yerde en az 1 yıl çalışmalıdır, kıdem tazminatı son brüt ücretin 30 günlük tutarı üzerinden hesaplanmalıdır, kıdem tazminatı alacağı ii sözleşmesinin sona ermesinden 1 yıl içerisinde talep edilmelidir.

Aksi halde kıdemt azminatı hakkı zamanaşımına uğrar ve tazminat hakkı kaybedilir. Özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı kapsamında bir mağduriyet yaşamaması adına bu konuları önceden biliyor olması veya konusunda uzman bir avukat desteği alması önemlidir.

İhbar Tazminatı

Belirli süreli sözleşmede ihbar tazminatı, sözleşme süresi gereği sona ereceği için ihbar tazminatı söz konusu olmaz. İstisnaları vardır eğer işveren sözleşme süresinden önce haksız fesih yapması durumunda ihbar tazminatı alınabilir. Belirsiz süreli sözleşmede ihbar tazminatı; işveren, işçi tarafından yapılan fesih bildiriminde ihbar surelerine uyulmaması halinde tazminat ödenir.

Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi

Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan öğretmenler is güvencesi kapsamında olup ihbar tazminatı kıdem tazminatı ve işçilik haklarından faydalanabilirler. İşveren işçiyi haklı bir sebep olmaksızın işten çıkarırsa öğretmen işe iade davası açma hakkına sahiptir. İşveren tarafından sona erdirilen belirsiz süreli sözleşmelerde işçi ihbar sürelerine uymakla yükümlüdür.

Belirli Süreli İş Sözleşmesi Belirsiz Süreli İş Sözleşmesine Döner mi?

5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre özel okul öğretmenlerinin iş sözleşmeleri her yıl yenilenmesine rağmen belirli süreli olma özelliğini korur. Yargıtay’a göre belirli süreli sözleşmelerde yenilenme dahi öğretmenler belirsiz süreli sözleşmelerin güvencesinde yararlanamazlar.

İşten Çıkarılan Özel Okul Öğretmenlerinin Tazminat Hakları

Özel okul öğretmenlerinin tazminat hakları nelerdir? İşveren haklı bir nedeni olmadan öğretmeni işten çıkarırsa öğretmen kıdem tazminatı talep edebilir. Bu  tazminata hak kazanmak için o iş yerinde en az 1 yıl çalışmalıdır. Fazla mesai hakları, işçilik alacakları için de dava açılabilir. Fesih sebebi ve öğretmenin çalışma süresi dikkate alınarak değerlendirilmelidir.

Özetleyecek olursak, haksız fesih nedeniyle işten çıkartılan özel okul öğretmenlerinin tazminat hakları şunlarıdır;

  • Kıdem tazminatı,
  • Fazla mesai hakları,
  • Işçilik alacakları

Kalemleri için tazminat haklarına sahip olabilir.

İşçilik alacakları konusunda daha önce web sitemizde yayına alınan işçilik alacakları başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

İşçinin haklı nedenle feshi konusu için yazımızı https://aslanduran.com/iscinin-hakli-nedenle-feshi-nedir/ adresinden okuyabilirsiniz.

Özel Okul Öğretmenlerinin İşe İadesi

Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar işten çıkarıldıklarında bu hakka sahip değillerdir. Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar ise haksız fesih durumunda işe iade davası açabilirler.

İşe iade davası ile ilgili genel bilgi için makalemizi https://aslanduran.com/ise-iade-davasi/ adresinden okuyabilirsiniz.

Haklı Nedenle Fesih Sebepleri

Ahlak kurallarına aykırı olan durumlar, sağlık sorunları, zorlayıcı sebepler gibi durumlarda haklı nedenle fesih yapılabilir. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre  bu sebeplerin olması durumunda kıdem tazminatı kazanarak işten çıkabilirler;

Özel okul öğretmenleri ve genel anlamda haklı fesih şartları;

  • İşin niteliğinden dolayı bir hastalığa yakalanması durumunda da hastalık sağlığını veya hayatını tehdit ettiği takdirde haklı fesih durumunda doğar.
  • Öğretmenin yalan beyanda bulunması, hırsızlık yapması, disiplin kurallarına uymaması durumunda  işverenin güveni sarsılır ve haklı nedenle fesih durumu doğar.
  • Öğretmenine yönelik psikolojik taciz, cinsel taciz durumlarında iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilir.
  • Mesleki etik kurallarına aykırı davranışları bulunması durumunda haklı nedenle fesih doğar.
  • Zorlayıcı sebepler durumunda – doğal afet sebebiyle eğitimin sürdürülemez hale gelmesi durumunda, öğretmenin kendisinde veya ailesinde acil sağlık durumu çıkması halinde, işverenin is güvenliği önlemi alınmaması durumunda  haklı nedenle fesih yapılabilir.
  • İşverenin tarafından iş sözleşmesinin ihlali durumunda – işverenin öğretmenin ücretini geç ödemesi, ödememesi halinde ve işverenin öğretmenin iş güvenliğini sağlanamadığı hallerde haklı nedenle fesih yapılabilir.

Özel Okul Öğretmenleri Tazminat Hakkı Yargıtay Kararları

Yargıtay İçtihatları Birleştirme Genel Kurulu’nun 23.02.2018 tarih, E.2017/1  – K. 2018/2  sayılı içtihadı birleştirme kararında

“5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında çalışanların iş sözleşmelerinin üst üste yenilense dahi bu yenilenmenin yasadan kaynaklandığı ve sözleşmenin belirli süreli iş sözleşmesi olma özelliğini koruduğu, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanların iş güvencesi hükümlerinden yararlanamayacaklarına” karar verilmiştir. İş Kanunu’nda yenilenen belirli süreli iş sözleşmelerinin yenilenmesi halinde belirsiz hale geleceğinden bahsedilse de Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu bu konuya son noktayı koymuş, sözleşmenin belirli olarak devam edeceğine karar vermiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2009/22355 E. 2011/34265 K. Sayılı 03.10.2011 tarihli kararında:

“Halen yürürlükte olan ve kıdem tazminatını düzenleyen 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesinde “Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin…” cümlesi ile iş sözleşmesinin belirli ya da belirsiz süreli olmasının kıdem tazminatına hak kazanma açısından önemli olmadığı belirtilmiştir. Burada önemli olan fesih iradesinin kim tarafından ortaya konulduğu ve kıdem tazminatına hak kazanma koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğidir. Örneğin belirli süreli iş sözleşmesini 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. Maddesi uyarınca haklı nedenle fesheden işçi bir yıllık kıdem koşulu gerçekleştiği takdirde kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Elbette kural olarak belirli süreli iş sözleşmesi kararlaştırılmış ve süre sonunda taraflardan herhangi biri fesih iradesini ortaya koymamış ise iş sözleşmesinin kendiliğinden sona ereceği açıktır. Ancak belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesinden önce taraflardan biri yenilememe iradesini ortaya koymuş ise burada yenilemeyen tarafın iradesine göre kıdem tazminatına hak kazanılıp kazanılamayacağı araştırılmalıdır. İşveren yenilememe iradesini göstermiş ve haklı nedene dayanmıyor ise bir yıllık kıdem koşulu gerçekleştiği takdirde kıdem tazminatı ödenmelidir.” Şeklinde hüküm oluşturulmuştur.

Sonuç

Özel okul öğretmenleri, işten çıkarılma durumunda sahip oldukları haklar konusunda bilgi sahibi olduklarında, yasal süreçlerde daha güçlü bir duruş sergileyebilirler. Belirli ve belirsiz süreli sözleşmelere dayalı olarak hak edilen kıdem ve ihbar tazminatları, öğretmenlerin mağduriyet yaşamalarını engelleyebilecek önemli güvenceler arasındadır. Bu nedenle, işten çıkarılan bir öğretmenin, haklarını bilerek ve doğru adımları atarak yasal haklarını talep etmesi büyük bir önem taşır. Konusunda uzman bir iş hukuku avukatı bu konuda sizlere gerekli desteği sunacaktır. Unutulmamalıdır ki, özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı sadece maddi değil, aynı zamanda hukuki bir güvence niteliği taşır.

Şerife Duran

Avukat Şerife DURAN, 1999 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştur. Asliye Ceza Mahkemesi, Sulh Hukuk Mahkemesi, Kadastro Mahkemesi, Türkiye Adalet Akademisi’nde ve Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nde hakimlik görevinden sonra avukatlık yapmaya başlamıştır. Selçuk Üniversitesi Özel Hukuk Anabilimdalı Avrupa Birliği Hukuku alanında yüksek lisans yapan DURAN, doktora öğrencisi olup evli ve 3 çocuk annesidir.

All stories by:Şerife Duran

Leave a Reply