Son yıllarda özel okul ücretleri için yapılan fahiş zamlar, veliler arasında büyük bir endişeye neden olmaktadır. Özel öğretim kurumları ve Vakıf üniversiteleri tarafından yapılan yüksek zam oranları, öğrenci ve veliler açısından ciddi mağduriyetlere neden olmaktadır. Özel öğretim kurumlarının ücret belirlemeleri, Özel Öğretim Kurumları Kanunu ve ilgili yönetmeliklere dayandırılırken, vakıf üniversiteleri ise Yükseköğretim Kanunu ve Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği uyarınca ücretlerini belirlemektedir. Vakıf üniversitelerinde öğrenim ücretleri mütevelli heyeti tarafından tespit edilirken, özel öğretim kurumlarının ücret artışları belirli sınırlar içinde kalmak zorundadır. Özel okul zam oranları ise Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği‘ne göre belirlenir.
Özel Okul Ücretleri Nasıl Belirlenir?
Özel öğretim kurumları, eğitim ve öğretim hizmeti sunarken belirli yasal çerçevelere uymak zorundadır. Bu bağlamda, kurumların öğrenci ve kursiyer ücretlerini belirleme süreci, Özel Öğretim Kurumları Kanunu’na dayanarak gerçekleştirilir. Özel okulların ücretleri Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 53. Maddesine göre belirlenir.
Yönetmeliğin ‘’Ücret tespiti’’ başlıklı 53.maddesi şöyledir;
‘’(1) Kurumlar, Kanunun 12 nci maddesinde yer alan hükümlere uygun olarak öğrenci ve kursiyer ücretlerini; veli veya kursiyerlerle yapacakları Bakanlıkça belirlenerek Genel Müdürlük internet sayfasında yayımlanan özel sözleşmelerinde sağlayacaklarını belirttikleri eğitim ve öğretim imkânlarına, gelişmelerine imkân verecek yatırım ve hizmetler ile diğer işletme giderlerine göre tespit ederler……
…..
(3) Ücretlerin ilan edilmesi için verilen süreden sonra kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilen kurumların öğrenci ve kursiyer ücreti, bulundukları ilde aynı tür kurumların ilan ettikleri en düşük ücretten aşağı olamaz.’’
Bu maddeye göre özel okullar, kanunun 12. maddesi doğrultusunda öğrenci ve kursiyer ücretlerini, veli veya kursiyerlerle yapılan ve Bakanlıkça belirlenen sözleşmelere göre düzenler. Bu ücretler, sağlanan eğitim olanakları, yapılan yatırımlar ve işletme maliyetleri dikkate alınarak belirlenir. Ayrıca aşağıda inceleyeceğimiz ara sınıf öğrencileri ve okula devam eden öğrenciler için ücret artışının ne kadar olacağı da bu maddede düzenlemiştir. Okullar, ücret tespitlerini gerekli görüldüğünde yetkili mercilere sunmakla yükümlüdür. Ayrıca, yeni kurulan okullar, bulundukları ildeki benzer okulların ilan ettiği en düşük ücretin altında bir fiyat belirleyemezler.
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinin 54. Maddesine göre kurumların öğrenim ve diğer ücretleri, kurumlarca her yıl tespit edilerek ocak ayından itibaren mayıs ayının sonuna kadar ilan edilmelidir.
Bu konu ile ilgili olarak Cayma Hakkı başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Özel Okul Fiyatları Neden Arttı?
Özel okul ücretlerinin artışı, hem ekonomik koşullardaki değişiklikler hem de yasal düzenlemeler nedeniyle kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu bağlamda, fiyatlardaki yükselişi etkileyen başlıca faktörler şu şekilde özetlenebilir:
- Enflasyonun Genel Giderlere Etkisi:Türkiye’de enflasyon oranlarındaki artış, özel okulların günlük maliyetlerini doğrudan etkilemektedir. Eğitimde kullanılan materyaller, temizlik ve yiyecek hizmetleri gibi harcamalar enflasyonla birlikte yükselmekte ve bu artan maliyetler, öğrencilerden talep edilen ücretlere yansıtılmaktadır. Okulların sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla maliyet artışlarının öğrenci ücretlerine aktarılması zorunluluk haline gelmiştir.
- Personel Ücretlerindeki Artış ve Yasal Düzenlemeler:Öğretmenler ve diğer çalışanların maaşlarında yapılan yasal düzenlemeler ve zamlar, özel okulların bütçelerini ciddi şekilde etkilemektedir. Nitelikli personel temini amacıyla rekabetçi bir maaş politikası izlemek zorunda kalan özel okullar, bu yükü öğrenci ücretlerine yansıtmaktadır. Bu durum, özellikle öğretmen maaşlarının önemli bir gider kalemi olduğu eğitim sektöründe, fiyat artışlarının temel nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
- Döviz Kurlarının Maliyetlere Etkisi:Döviz kurlarındaki artış, yabancı dil eğitim programları, ithal eğitim materyalleri ve uluslararası kaynaklarla desteklenen müfredatlar gibi alanlarda maliyetleri yükseltmektedir. Özellikle döviz üzerinden gerçekleştirilen teknoloji ve altyapı yatırımları, Türk Lirası’nın değer kaybetmesiyle birlikte okulların bütçelerinde ek bir mali yük oluşturmaktadır. Dövize bağlı maliyet artışları, öğrenci ücretlerinin artırılmasında önemli bir etken haline gelmiştir.
- Pandemi Sonrası Teknoloji ve Altyapı Yatırımları:Pandemi dönemi, eğitim sektöründe dijital dönüşümün hızlanmasına neden olmuş ve okullar, online eğitime geçiş sürecinde önemli teknolojik yatırımlar yapmıştır. Bu yatırımların devam eden maliyeti, okulların altyapı bütçelerini genişletmiş ve bu da eğitim ücretlerine yansıtılmıştır. Teknolojik altyapının güncellenmesi ve sürdürülebilir kılınması için yapılan harcamalar, okul fiyatlarının artışında önemli bir rol oynamaktadır.
- Artan Talebin Fiyatlara Etkisi:Özel okullara olan yoğun talep, arz-talep dengesi içinde fiyatların yükselmesine neden olmaktadır. Özellikle ebeveynler, çocukları için daha kaliteli ve kapsamlı eğitim hizmeti talep ettikçe, okullar da sundukları hizmetlerin niteliğini artırmak adına daha fazla yatırım yapmak zorunda kalmaktadır. Talepteki artış, okulların ücretlerini artırmalarına zemin hazırlayan bir başka unsurdur.
- Vergi Yükümlülükleri ve Yasal Düzenlemeler:Özel okullara uygulanan vergi oranlarındaki artış ve yeni yasal yükümlülükler, okulların maliyet yapısında önemli bir rol oynamaktadır. Bu okulların, ticari faaliyet gösteren işletmeler gibi değerlendirilmesi ve vergi mükellefi olmaları, fiyatları artıran bir diğer faktördür. Vergi yükleri, okulların bütçelerine ek maliyet getirirken, bu maliyetler öğrenci ücretlerine doğrudan yansıtılmaktadır.
Bu faktörler ışığında, özel okul fiyatlarındaki artış, hem ekonomik koşullardaki dalgalanmalar hem de eğitim sektörüne özgü mali ve yasal sorumluluklar doğrultusunda şekillenmektedir.
Bu yazımızla birlikte Özel Okul Öğretmenlerinin Tazminat Hakkı başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Özel Okullar Ne Kadar Zam Yapabilir?
Özel Okullar Ne Kadar Zam Yapabilir? 2024 – 2025 özel okul ücretleri zam oranı nedir? Türkiye’de özel okulların yapabilecekleri zam oranları, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından belirlenen bir üst zam sınırı ile sınırlıdır. 2024-2025 eğitim öğretim yılında özel okulların zam yapabileceği oran, enflasyon ve ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) gibi ekonomik göstergelere bağlı olarak belirlenir.
Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 53. Maddesine göre:
- ‘’…Okulların ara sınıflarınıneğitim ücreti belirlenirken bir önceki eğitim öğretim yılında ilan edilen ücret, okulda devam eden öğrencilerin eğitim ücreti belirlenirken ise öğrenci kayıt sözleşmesinde belirlenen ücret dikkate alınır ve bu ücretlere [(bir önceki yılın ortalama Yurt içi ÜFE+bir önceki yılın ortalama TÜFE)/2]+5 oranından fazla artış yapılamaz…’’
6 Ocak 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğe göre
53.maddede geçen “bir önceki yılın ortalama (Y.İ-ÜFE+TÜFE)/2 oranına en fazla % 5 oranında artış yapılarak belirlenir” ibaresi “yapılacak artış oranı, yılsonu TÜFE oranı dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenen oranı aşmayacak şekilde tespit edilir” şeklinde değiştirilmiştir.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin Ocak 2024’te yaptığı açıklamada ” Halihazırda mevcut yönetmeliğimize göre, başlangıç sınıfları için değil ama ara sınıflar için özel okulların fiyatlarını belirleme yetkisi Milli Eğitim Bakanlığında. Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliğimizde bununla ilgili tanımlama yapılmış durumda. Yani özel okulların ara sınıflar için TEFE, TÜFE bölü 2 artı yüzde 5’e kadar zam yapma hakları var.’’ diyerek özel bir zam oranı belirlemeyip değişiklikten önceki kanun maddesine atıf yapmıştır. Dolayısıyla özel öğretim kurumları ücretlere en fazla yukarıdaki formüle göre hesaplanacak zam oranı kadar zam yapabilecekler. 2023’te Bakanlık zam oranını %65 olarak belirlemişti.
TÜİK verilerine göre 2023 yılı ortalama Yurt içi ÜFE oranı 49,93 ve ortalama TÜFE oranı 53,86’tür. Formülü uygularsak artış oranını (49,93+53,86)/2+5=56,895 olarak hesaplarız. Dolayısıyla ara sınıfların ve okula devam eden öğrencilerin 2024-2025 yılı eğitim ücretleri yukarıda altını çizdiğimiz ücretlerin en fazla %56,895 oranında arttırılabilir. Tavan zam %56,895’tir.
Vergi ihtilafları ve vergi uyuşmazlıklarında Ankara vergi avukatı olarak hizmet veren ofisimiz uzmanlarına danışabilirsiniz.
Belirtilen %56,895’lik azami artış oranı yalnızca ara sınıflar ve okulda devam eden öğrenciler için geçerli olup, başlangıç sınıflarında bu oran için bir sınırlama bulunmamaktadır.
“…Ders yılı içerisinde kayıt yaptıran öğrencilerin bir sonraki yılın eğitim ücretleri kayıt yaptırdığı yıl için ilan edilen eğitim ücreti üzerinden; öğrenim gördüğü yıla ilişkin indirim şartları ortadan kalkan öğrencilerin bir sonraki yılın eğitim ücretleri ise öğrencinin okula kayıt olduğu yıldaki indirimsiz ücrete öğrenim gördüğü her yıl için bu fıkrada belirtilen oranda artış yapılarak belirlenir…’’
Bu düzenlemeye göre, bir öğrenci eğitim yılı içinde kayıt yaptırmışsa, ertesi yıl için ödeyeceği ücret, kayıt olduğu yılın ilan edilen ücreti üzerinden hesaplanır. Yani, kayıt sırasında belirlenmiş olan ücrete göre ödeme yapar.
Eğer öğrenciye kayıt sırasında bir indirim uygulanmış ve bu indirim koşulları artık geçerli değilse, bir sonraki yıl için ödenecek ücret, öğrencinin okula ilk kayıt olduğu yıldaki indirimsiz ücret temel alınarak belirlenir. Bu ücret, her eğitim yılı için belirtilen zam oranı eklenerek hesaplanır. Böylece, indirim kalktıktan sonra öğrenci indirimsiz ve zamlı bir ücret öder.
Özel Okul Fiyatlarına İtiraz Edilir mi?
Özel Okul Fiyatlarına İtiraz Edilir mi? Fazla zam yapan özel okul nereye şikayet edilir? Mevzuata aykırı olarak yapılan zamlar, öğrenci ve veliler için hukuki yollara başvurma hakkını doğurmaktadır. Bu durumda, Tüketici Mahkemesi veya Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurulabilir.
2024-2025 yılı için Özel Öğretim Kurumları yukarıda açıkladığımız %58,895 zam oranından daha fazla zam yaparlarsa azami zam sınırını aşan oran değeri;
- 104.000 TL’nin altında ise İlçe veya İl Tüketici Hakem Heyetlerine,
- 104.000 TL’nin üzerinde ise Tüketici Mahkemesinebaşvuru yapılmalıdır. (104.000 TL değerindeki parasal sınır 2024 yılı için geçerlidir.)
Özel Öğretim Kurumu Fahiş Zam Artışına Karşı Verilen Tedbir Kararı Örneği
Davacı xxxxxxxx, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörlüğü aleyhine açtığı davada, %170 zam yapılan 2024-2025 eğitim ücretlerinin TÜFE oranlarına göre belirlenmesi talebinde bulunmuştur. Davacı, zamların hukuka aykırı olduğunu ve eğitim hakkının engellendiğini öne sürmüştür. Mahkeme, davacının eğitim hakkının korunması gerektiğine hükmetmiş, %64,77 TÜFE artışı ile önceki yıl kayıt ücreti üzerinden hesaplanan miktarla 2024-2025 eğitim yılı için kaydının yenilenmesine karar vermiştir. Şöyle ki;
Davacı xxxxxx, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörlüğü’ne karşı açtığı davada ODTÜ Kıbrıs kampüsü Bilgisayar Mühendisliği %50 burslu 4. sınıf öğrencisi olduğunu, eğitim ve yurt ücretlerindeki artışlardan dolayı maddi zorluk yaşadığını, 2024-2025 eğitim yılı için açıklanan %170 zam ile eğitim ücretinin 317.900 TL ve yurt ücretinin 73.000 TL’ye yükseldiğini, babasının emekli olduğunu ve bu masrafları karşılayamayacak durumda olduğunu ifade etmiştir. Davacı, Türk Borçlar Kanunu’na göre zamların belirli oranlarla sınırlı olması gerektiğini ve Yüksek Öğretim Kurulu’nun ücretler konusundaki bildirisininde ücretlere en fazla TÜFE oranında artış yapılması yönünde olduğunu vurgulayarak TÜFE oranının üzerinde zam yapılmasının hukuka aykırı olduğunu belirtmiştir.
Tüketici hukukundan kaynaklanan davalarda uzman bir Ankara avukat ofisi ile çalışmak hak kayıplarınızın önüne geçebilir.
Davacı, mahkemeden şu taleplerde bulunmuştur:
1-) 2024-2025 yılı eğitim ücretlerinin en geç 23-27 Eylül 2024 tarihine kadar ödenmesi şartı ile aynı tarihlerde ders seçimi yapılabileceğinden dolayı, 2024-2025 eğitim yılı için Haziran ayında açıklanan eğitim ücretlerinin 2023-2024 öğretim yılı ücretlerine, Türkiye veya Kıbrıs Haziran 2024 Tüketici Fiyat Endeksindeki (TÜFE) on iki aylık ortalama oranı esas alınarak , bu kabul edilmezse; Türkiye veya Kıbrıs 2023 Aralık ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranında , yapılacak artış sonucu belirlenen miktarın 2024-2025 yılı eğitim ücreti olarak tespiti ile uyarlanmasına, bu miktar ödendiğinde ders seçimlerinin yapılmasına şeklinde ihtiyati tedbir kararı verilmesi
2-) 2024-2025 eğitim yılı için Haziran ayında açıklanan eğitim ücretlerinin, 2023-2024 öğretim yılı ücretlerine, Türkiye veya Kıbrıs Haziran 2024 Tüketici Fiyat Endeksindeki (TÜFE) on iki aylık ortalama oranı esas alınarak , bu kabul edilmezse Türkiye veya Kıbrıs 2023 Aralık ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranında , yapılacak artış sonucu belirlenen miktarın 2024-2025 yılı eğitim ücreti olarak tespitine karar verilmesi
3-) Mahkeme masrafları ve vekalet ücretinin davalı tarafa yükletilmesi
Davanın görüldüğü Ankara 14.Tüketici Mahkemesi 2024/266 E. Sayılı ve 10.09.2024 tarihli ara kararı ile davacı lehine hüküm kurmuştur. Verilen ara kararda davacının ihtiyati tedbir talebi kabul edilmiş ve 2023 yılı TÜFE Fiyat endeksi oranı %64,77 oranında bir önceki yıl kayıt ücreti üzerinden yapılacak arttırım ile hesaplanacak miktar üzerinden tedbiren Anayasal hak olan eğitim hakkına ulaşım sağlanması yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmiştir.
İhtiyati tedbir kararı verilirken 2024-2025 Eğitim Yılı kayıt yenilenmesi üniversite tarafından belirlenen süre içinde öğrenci kaydının yenilenememesi halinde davacının bir yıl boyunca Anayasal hak olan Eğitim hakkından yararlanamayacak olması ve bu durumun öğrenci yönünden telafisi imkansız zararın doğmasına yol açması hususu dikkate alınmıştır.
Ayrıca eğitim ücretinin tespitine ilişkin öğrencinin 2023 yılı TÜFE fiyat endeksi oranı ile %64,77 oranında bir önceki yıl üniversite tarafından belirlenen kayıt ücreti üzerinden yapılacak arttırım ile hesaplanacak miktar üzerinden belirlenecek ücret ile 2024 – 2025 eğitim yılı kaydının yenilenmesine karar verilmiştir.
Görüldüğü üzere azami zam oranından fazla zam koyan özel okula karşı açılan davada mahkeme öğrenci lehine karar verebilmektedir. Böyle durumlarda hukuki yollara başvurarak hakkınızı aramak için avukat yardımı almanız önerilir.
Leave a Reply