İmar Barışı – İmar Affı 2024

İmar Barışı, yıllardır Türkiye’de tartışılan ve pek çok vatandaşın merakla beklediği önemli bir düzenlemedir. Bu düzenleme, imar mevzuatına aykırı yapıların yasal hale getirilmesini ve mülkiyet sorunlarının çözülmesini amaçlayan bir af niteliği taşır. İmar Barışı, özellikle kaçak veya ruhsatsız yapıların kayıt altına alınarak hukuki sorunların giderilmesine yardımcı olurken, yapı sahiplerine çeşitli avantajlar sunmaktadır. Bu yazıda, İmar Barışı’nın ne olduğu, kimlerin bu haktan faydalanabileceği ve hangi yapıların kapsam dışında kaldığı gibi merak edilen tüm detaylara yer verilecektir.

İmar Barışı Nedir?

İmar barışı/affı, Türkiye’de belirli dönemlerde imar mevzuatına aykırı olarak inşa edilen yapıların yasal statü kazanmasını sağlayan bir uygulamadır. Bu düzenleme, yapıların yıkılması yerine, mülkiyet sorunlarının çözülmesine ve kayıt altına alınarak devlete vergi ve harç gelirleri sağlanmasına odaklanır. Kaçak yapı sahipleri, belirli bir ücret karşılığında yapı kayıt belgesi alarak binalarının yıkılma riskinden kurtulurlar. Ancak bu süreç, sadece mevcut durumu yasallaştırır ve gelecekte yapılacak imar düzenlemelerine uyma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. İmar affı, düzensiz şehirleşmeyi tetiklediği ve adaletli olmadığı gerekçesiyle sık sık eleştirilir; bu nedenle kent planlaması ve toplumsal eşitlik açısından ciddi tartışmalara yol açar.

İmar Affından Kimler Yararlanabilir? Hangi Yapıları Kapsar?

İmar affından, imar mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş yapıları olan mülk sahipleri yararlanabilir. Ruhsatsız ya da ruhsata aykırı binalar, imar planına uymayan yapılar, ve kentsel dönüşüm alanı dışında kalan kaçak yapılar belirli bir bedel karşılığında yapı kayıt belgesi alarak yasal statü kazanabilir. Af genellikle belirli bir tarihten önce tamamlanmış binaları kapsar ve tarım arazileri üzerindeki yapılar da bazı şartlarla aftan yararlanabilir. Ancak Boğaziçi sahil şeridi, tarihi sit alanları ve orman arazileri gibi koruma altındaki bölgelerdeki yapılar bu aftan faydalanamaz.

Bu yazımızla birlikte İmar Planları, yapılaşma, imar planının iptali davaları başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

İmar affının kapsadığı bazı kişiler ve yapılar:

• Kat irtifak tapusu olup kat mülkiyeti tapusu olmayan mağdurlar Yapı Kayıt Belgesi alındıktan sonra bütün maliklerin muvafakati ile kat mülkiyetine geçiş yapılabilecektir
•  31.12.2017 tarihinden önce yapılmış olması kaydıyla çeşitli sebeplerden dolayı iskân alamamış yeni yapılar da Yapı Kayıt Belgesi alarak, kat mülkiyetine geçiş işlemlerine başlayabilecekler.
• İmar mevzuatı dışına çıkan yani fazla kat ve daire yapan Yapı Konut Kooperatifleri de yararlanabilir.
• İmar Barışından tapusu olmayan gecekondular da faydalanabilir.
• Güneş Enerjisi Santralleri (GES) İmar barışı kapsamındadır.
• Prefabrik yapılar imar barışından yararlanabilir.

Bu yazımızla birlikte Geçit Hakkı Davası Başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

İmar Barışından Yararlanamayacak Yapılar

İmar affından faydalanamayacak yapılar, belirli şartlar doğrultusunda belirlenir ve kapsam dışı kalan yapılar şunlardır:

• Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlarda bulunan yapılar
• Hazineye ait sosyal donatı için tahsisli araziler üzerinde bulunan yapılar
• 3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 16. Maddesinde belirtilen istisnai alanlarda bulunan yapılar:
• 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’nda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde, 3194 sayılı Kanunun Geçici 16’ncı maddesiuyarınca adı geçen Kanuna eklenmiş olan kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanda,
• İstanbul tarihi yarımada içinde 3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 16’ncı maddesiuyarınca adı geçen Kanuna eklenmiş olan kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlarda,
• 19/5/2014 tarihli ve 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanun’un 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirlenmiş Tarihi Alanda,
• Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlar üzerinde,
• Kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye ait taşınmazlar üzerinde bulunan yapılar.

Web sitemizde yayında olan Deprem Bölgesinde Acele Kamulaştırma Süreci ve Yapılacaklar başlıklı yazımızı da bu yazı ile birlikte okuyabilirsiniz.

İmar Barışı Ne Zaman Çıktı?

Türkiye’deki ilk kapsamlı imar barışı uygulaması, 1984 yılında çıkarılan 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Hükümler Hakkında Kanun ile başlamıştır. Bu düzenleme, imar kurallarına aykırı olarak inşa edilen gecekondu ve kaçak yapıların yasal hale getirilmesini amaçlamış, 1980’lerde artan kentleşme ve gecekondu yapılaşmasının yarattığı mülkiyet sorunlarını çözmeyi hedeflemiştir. İlk imar affı olarak kabul edilen bu yasa sonrasında, bugüne kadar 20’den fazla imar affı içeren düzenlemeler yapılmış; en son olarak 6 Haziran 2018’de “İmar Barışı” adı altında yayımlanan ve 24 Haziran 2018’deki genel seçimler öncesinde yürürlüğe giren yasa, bu süreçte önemli bir adım olmuştur.

İlgili olması nedeniyle bu yazımızla birlikte Tapu İptali ve Tescil Davası başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

2024 İmar Barışı Çıkacak mı?

2018 yılından sonra imar affı gelmemiş olup Nisan 2024’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne İmar Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında bir Kanun Teklifi sunulmuştur.  Yapı kayıt belgesi verilmesi şartlarında değişiklik getiren bu imar affı teklifi hala mecliste görüşülmekte olup meclisten henüz geçmemiştir.

2024 İmar Barışı / Affı Kanun Teklifi ve İçeriği

Yukarıda açıkladığımız Nisan 2024’te meclise sunulmuş imar barışı teklifinde, 2018 yılında uygulamaya konulan imar barışı düzenlemesinde belirlenen af kapsamı süreleri uzatılmıştır (Süreler yazının devamında ayrıntılı olarak incelenecektir). Bu kapsamda, yapı kayıt belgesi almak isteyen binaların “afet risklerine dirençli olma” şartını karşılaması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, hazine arazilerindeki yapıların kullanım alanlarının satışı için son tarih 31 Aralık 2028’e kadar uzatılmıştır. Bu düzenlemeler, yapıların güvenliğini artırmayı ve hazine arazilerinin kullanımını daha uzun bir süreye yaymayı amaçlamaktadır.

Yeni teklif, 3194 sayılı İmar Kanunu‘na eklenen Geçici 16. Maddenin kapsamını 31 Aralık 2023 tarihine kadar uzatmaktadır. Bu değişiklikle, 31 Aralık 2023 tarihine kadar yapılmış ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı sahipleri, 3 Mayıs 2024’e kadar başvurarak ve 30 Mayıs 2024’e kadar belirlenen kayıt bedelini ödeyerek Yapı Kayıt Belgesi alabilirler. Teklifin en önemli farkı, başvuru yapılan yapıların “afet risklerine dirençli” olması gerektiği şartıdır. Ayrıca, 31 Aralık 2017 tarihinden sonra inşa edilen ve Yapı Kayıt Belgesi iptal edilen yapılar için, dayanıklılığı gösteren bir rapor sunulması durumunda, yıkım ve para cezası yaptırımları iptal edilecektir. Ancak, yıkım uygulanmış yapılar ve tahsil edilen para cezaları bu düzenlemenin dışında kalmaktadır.

Yapı Kayıt Belgesi Nedir?

Yapı Kayıt Belgesi, ruhsatsız ya da imar mevzuatına aykırı inşa edilen yapıların yasallık kazanması için verilen bir belgedir. Bu belge, yapının yıkılma veya cezai işlem görme riskini ortadan kaldırarak, kullanım hakkını güvence altına alır. Ancak Yapı Kayıt Belgesi, yalnızca mevcut yapının hukuki statüsünü düzenler; yapının yeniden yapılması veya yenilenmesi gerektiğinde, yürürlükteki imar kurallarına uygunluk şartı aranmaya devam eder. Ayrıca, mülkiyet sorunlarının çözümüne yardımcı olsa da, bu belge yapı sahibine kalıcı bir hak sağlamaz.

2024 İmar Affı Başvurusu Nasıl Yapılır? Yapı Kayıt Belgesi Nasıl Alınır?

İmar affından yararlanmak için yapı kayıt belgesi almak gerekmektedir. 2024 imar affı teklifi henüz meclisten geçmediğinden 2018 yılında çıkan imar affına göre başvuru yapılmalıdır. Yapı kayıt belgesi başvurusunun nasıl yapılacağı 06.06.2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul Ve Esaslar’ın 4.maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre;

Yapı Kayıt Belgesi 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için verilir. Yapı Kayıt Belgesi için müracaatın 31/10/2018 tarihine kadar yapılması ve Yapı Kayıt Belgesi bedelinin 31/12/2018 tarihine kadar ödenmesi gerekir.

Sonuç olarak 2018’de çıkan imar affı başvuruları 31.10.2018 tarihine kadar yapılabilmekteydi. Dolayısıyla 2024 yılında bu başvuru yapılamaz.

İmar Barışı Başvuru Nereden Yapılır?

Yapı Kayıt Belgesi için yapı maliklerinden herhangi birisi veya vekili, e-Devlet üzerinden Yapı Kayıt Sistemindeki Yapı Kayıt Belgesi formunun doldurulması suretiyle müracaatta bulunulabildikleri gibi kurum ve kuruluşlara başvurulmak suretiyle de müracaatta bulunulabiliyorlardı.

İmar Barışı Başvuru Ücreti Ne Kadar? Nasıl Hesaplanır?

İmar barışı başvuru ücretinin nasıl belirleneceği Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul Ve Esaslar’ın 5.maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre yapı kayıt belgesi bedeli, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre belirlenen emlak vergi değeri ile yapının yaklaşık maliyet bedelinin toplamı üzerinden hesaplanan bedelin konutlarda %3’ü, ticarette % 5’i olacak şekilde belirlenir.

Yapı Kayıt Belgesi Alınmasının Sonuçları Nelerdir?

• 2018’deki aftan yararlanılarak alınan Yapı Kayıt Belgeleri yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerlidir.
• Yapı Kayıt Belgesi, imar açısından ek bir hak tanımaz ve müktesep haklar oluşturmaz. Bu belgeye sahip olan yapıların yenilenmesi gerektiğinde, mevcut imar mevzuatının hükümleri geçerli olacaktır.
• İmar Barışından önce alınmış yıkım kararları ve idari para cezaları iptal edilecektir.
• Yapı Kayıt Belgesi alan yapılara su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilecek.
• Yapı Kayıt Belgesi işyeri açma ruhsatı başvurusu için kullanılabilir.
• Belge alındıktan sonra kat mülkiyetine geçilmesi durumunda kendi bağımsız bölümünü satılabilir.

Sonuç

İmar Barışı, yıllardır süregelen mülkiyet sorunlarına çözüm sunarken, yapı sahiplerine önemli fırsatlar sunan bir düzenlemedir. Ancak, bu haktan yararlanmanın belirli kuralları ve sınırları bulunmaktadır. Başvuru sürecinde yapılan hatalar veya eksiklikler, uzun vadede ciddi hukuki sonuçlara yol açabileceğinden, İmar Barışı’na başvurmayı düşünenlerin dikkatli olması önemlidir. Kapsam dışında kalan yapılar ve başvuru şartları hakkında bilgi sahibi olmak, sorunsuz bir süreç geçirmenizi sağlayabilir. Unutulmamalıdır ki, İmar Barışı sadece bir af değil, aynı zamanda yasal bir güvence elde etmenin yoludur. Gayrimenkul hukuk kapsamında uzman bir gayrimenkul avukatı tarafından konu hakkında destek almanız ve uzman bir Ankara vergi avukatı ile görüşmeniz tavsiye edilir. önemlidir.

Profesyonel hukuki danışmanlık, bireylerin ve kurumların haklarını koruyarak doğru adımlar atmalarını sağlar. Ankara avukat ekibi, hukuki süreçlerde size kapsamlı destek sunarak, en etkili çözümleri üretmenizi sağlar.