Yurtdışı Hizmet Borçlanması

3201 sayılı Kanun ile Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun 08.05.1985 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanunun amacı; yurtdışında geçen hizmet akdine dayalı çalışmalarının borçlanma yolu ile Türkiye’deki sigortalılık açısından değerlendirilmesini sağlayarak yurt dışında gerçekleşen çalışmalara hukuki geçerlilik tanımak ve bu suretle Türk vatandaşlarına sosyal güvenlik hakkı tanınmaktır. Bu yazımızda 3201 sayılı kanun ile birlikte yurtdışı hizmet borçlanması konusu ele alınacaktır. Yurtdışı borçlanması için gerekli evraklar, SGK yurtdışı borçlanma sorgulamasının nereden yapılacağı ve izlenecek yollar açıklanacaktır.

Sosyal Güvenlik Sistemi

Sosyal güvenlik sisteminin  temel amacı, sosyal riskler nedeniyle geliri azalan (iş kazası vb.) veya gideri artan (hastalık vb.) kişilere gelir ve aylık bağlamak veya giderlerini tamamen veya kısmen karşılamak suretiyle sosyal sorunları çözmektir.

Anayasa’nın 62. maddesi ‘’ Devlet, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının aile birliğinin, çocuklarının eğitiminin, kültürel ihtiyaçlarının ve sosyal güvenliklerinin sağlanması, anavatanla bağlarının korunması ve yurda dönüşlerinde yardımcı olunması için gereken tedbirleri alır.’’ hükmünü içermektedir.

Yurtdışı Hizmet Borçlanması Nedir?

Yurtdışı borçlanması nedir? Yurt dışı hizmet borçlanması; gerçek bir çalışma ve süresinde ödenmiş prim bulunmadığı halde, borçlanma bedelinin ödenmesi yoluyla, yurt dışında geçen sürenin hizmet süresine eklenerek sigortalının uzun vadeli sigorta kollarından aylık almasına imkan sağlayan borçlanma yöntemidir.

Sigortalık koşullarını taşımalarına rağmen süresi içinde tescil başvurusunda bulunmayan ve Kurumca re’sen tescilleri yapılmayan sigortalıların çeşitli tarihlerde yürürlüğe giren kanunlar ile geçmişe dönük vergi sürelerini borçlanarak hizmet süresi kazanmalarına olanak sağlanmıştır.

Yurtdışı Borçlanma Koşulları Nelerdir?

Yurtdışı hizmet borçlanması şartları nelerdir? sorosunun cevabı ise bu bölümde detaylıca izah edilmektedir. Buna göre yurt dışında geçen çalışmanın Türk kamu düzenini bozar nitelikte olması halinde borçlanma kapsamında olması düşünülemez. Yabancı ülkenin iç mevzuatı izin verse dahi, ulusal mevzuatımızın izin vermediği hallerde sigorta kapsamına alınan sürelerin iç hukukumuzun parçası olan 3102 sayılı kanun kapsamında borçlanılması mümkün değildir.

Kurum uygulamasında, borçlanılması mümkün olan sürenin tamamına ‘Hizmet’ adı verilmektedir. 3102 sayılı kanunun 1. maddesine göre hizmet sürelerinin değerlendirilmesi yani yurt dışı borçlanma koşulları olumlu ve olumsuz olmak üzere 2 başlık atında toplanmaktadır.

A – Olumlu Borçlanma Koşulları

1. Türk vatandaşı olmak,
2. 18 yaşını doldurmuş olmak
3. Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak
4. Hizmetleri belgelendirmek
5. Yazılı istekte bulunmak

B – Olumsuz Borçlanma Koşulları

Bu kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olmasıdır.  Borçlanma kapsamındaki süreler yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri, ev kadını olarak geçen sürelerdir.

Yurtdışı Borçlanma Başvurusu ve Talep Dilekçesi

Yurtdışı hizmet borçlanması yapabilmek için öncelikle Yurtdışı Hizmet Borçlanma talep dilekçesi doldurulmalıdır. Yurtdışı Hizmet Borçlanma talep dilekçesi örnekleri Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri / Sosyal Güvenlik Merkezleri’nden temin edilebileceği gibi, başvuru sahiplerince Sosyal Güvenlik Kurumu web sayfasından temin edilebilir.

Kanunun 1. maddesine göre borçlanma yazılı isteğe bağlıdır. Borçlanma başvuruları örneği Kurumca hazırlanan ve kurumun internet sayfasında yayımlanan ‘Yurt Dışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi’ ile yapılır. Bu dilekçeye borçlanma kapsamında geçen sigortalılık veya ev kadını olarak geçen süreleri bulunan kişinin adı soyadı, T.C. kimlik numarası borçlanmak istenilen sürenin niteliği ve süresi, borçlanma miktarının hesabına esas bir günlük prime esas kazanç tutarı ve tebligat adresi ile Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi geçen çalışmaları varsa kurumu, sigortalılık statüsü, sicil numarası ve süresi belirtilir.

Yurtdışı borçlanma talep dilekçesi için SGK’nın sayfasından ulaşabilirsiniz. Talep dilekçesine erişmek için tıklayınız.

Belgelendirme Mecburiyeti ve İstenen Belgeler

A) Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerde geçen sürelere ait belgeler;

Talep sahiplerinin sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmiş ülkelerde geçen sigortalılık ve/veya işsizlik sürelerini borçlanabilmeleri için;

Çalışılan ülkede bağlı bulunulan sosyal sigorta kurumlarınca düzenlenmiş sigortalılık sürelerini gösterir belgenin (hizmet cetveli-sigorta kartları) aslıyla birlikte Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca ya da yurt dışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesini ibraz etmeleri gerekmektedir.

İlgili ülkelerdeki Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerden alınacak hizmet belgesinden durumlarına uygun olanını Kuruma ibraz etmeleri gerekmektedir.

Yurt dışında kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu veya birliklerince verilen hizmet belgesini ibraz etmeleri gerekmektedir.

B) Sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde geçen sürelere ait belgeler;

Talep sahiplerinin sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde geçen sigortalılık ve/veya işsizlik sürelerini borçlanabilmeleri için;

Bulunulan ülkelerdeki Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerden alınacak hizmet belgesini ibraz etmeleri gerekmektedir.

Yurt dışında çalıştıkları iş yerlerinden alacakları hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri ibraz etmeleri gerekmektedir.

Gemi adamlarının, çalıştıkları geminin bayrağını taşıdıkları ülkelerde bulunan Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerinden alacakları ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerini veya işyerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservisleri ile gemilerde çalıştıklarını gösterir belgelerde kayıtlı bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri ya da pasaportlarında çalışma süreleri ile örtüşen giriş-çıkış tarihlerini gösterir sayfaların örneklerinden durumlarına uygun olanını Kuruma ibraz etmeleri gerekmektedir.

C) Ev kadını olarak geçen sürelere ait belgeler

Kanuna göre yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerin borçlandırılabilmesi için fotoğraf, künye bilgileri ve yurda giriş çıkış tarihlerinin kayıtlı olduğu pasaport sayfa fotokopileri veya emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş çıkış tarihlerini gösterir çizelge ile birlikte;

İkamet edilen ülke mercilerinden alınacak ikamet belgesinin, Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca ya da yurt dışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesinden, Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerce düzenlenen ikamet belgesinden;
durumlarına uygun olan belgenin Kuruma ibraz edilmesi gerekmektedir. Ancak Kurumca “Emniyet Genel Müdürlüğü Pasaport Giriş/Çıkış Bilgileri Projesinden (EGMP)” borçlanılmak istenilen süreler ait giriş çıkış tarihlerinin tespitinin yapılabilmesi halinde ilgilerden ayrıca yurda giriş çıkış belgesi istenmez.

Yurt Dışı Borçlanması Nasıl Yapılır?

Yurt dışındaki vatandaşların sosyal güvenliklerinin sağlanmasına yönelik ilk düzenleme, 1978 yılında çıkarılan 2147 sayılı kanundur. Bu Kanuna göre, ikili veya çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın, yabancı ülkelerde çalışmış ve çalışmakta olan Türk vatandaşlarına, yurt dışında geçen hizmetlerinin tamamını borçlanma imkanı tanınmıştır.

Ardından bu kanun kaldırılarak halen yürürlükte bulunan ve önceki kanundan yararlananların kazanılmış haklarını saklı tutan 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun çıkarılmıştır. 3201 Sayılı Kanun’un 3. maddesinde yurtdışı borçlanma hakkının kullanılması bakımından başvurulacak kuruluşlar gösterilmiştir.

Ülkemizin Taraf Olduğu Sosyal Güvenlik Anlaşmaları

Yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın hak ve menfaatlerinin korunmasını teminen bugüne kadar Ülkemiz ile 35 ülke arasında sosyal güvenlik anlaşması imzalanmıştır.
35 ülke ile imzalanan sosyal güvenlik anlaşmalarına ilave olarak Bulgaristan ile 1 Mayıs 1989 tarihinden sonra Türkiye Cumhuriyeti’ne göç etmiş kişilerin, Bulgaristan Cumhuriyeti Kanunlarına göre verilmesi gereken emekli aylıklarının Ülkemizde ödenmesine yönelik olarak Bulgaristan ile sosyal güvenlik alanındaki iş birliği anlaşması imzalanmıştır.

Yurtdışı Borçlanma İşlemlerinde Nereye Başvurulur?

Yurtdışı Borçlanma Talep dilekçesi ve gerekli belgelerle Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvuru yapmanız gerekmektedir

1.    Yurtdışında 8/5/2008 tarihinden önce veya sonra geçen hizmet sürelerini bu tarihten sonra borçlanma talebinde bulunanların borçlanma talep tarihinden önce Türkiye’de son defa

• Sosyal Güvenlik Kurumu’na tabi çalışması olanların borçlanma işlemleri, başvuru sahibinin Türkiye’de ikametgahının bulunduğu yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri/ Sosyal Güvenlik Merkezlerince gerçekleştirilecektir. Türkiye’de ikamet kayıtları bulunmayan kişilerin borçlanma işlemleri ise nüfusa kayıtlı oldukları ildeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri/Sosyal Güvenlik Merkezlerince gerçekleştirilecektir.
• 506 sayılı Kanunun geçici 20’nci maddesine tabi sandıklardan birine tabi çalışması olanların borçlanma işlemleri ise ilgili sandıkça sonuçlandırılacaktır.

2.    Türkiye’de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışması bulunmayanların sigortalılık süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerine ait borçlanma işlemleri başvuru sahibinin Türkiye’de ikametgâhının bulunduğu yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri/ Sosyal Güvenlik Merkezlerince gerçekleştirilecektir.

3.    Kendilerine veya hak sahiplerine sosyal güvenlik sözleşmesi uygulanmak suretiyle kısmi aylık bağlanmış olanların borçlanma işlemleri (Almanya hariç), son defa 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin (c) bendi kapsamında çalışanların borçlanma işlemleri Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü/Yurtdışı Sözleşmeler ve Emeklilik Daire Başkanlığı tarafından gerçekleştirilecektir.

Yurtdışı Borçlanması Hizmet Tespit Davası Nasıl Açılır?

Yurtdışı hizmet borçlanması işlemleri takibi titizlikle yapılması gereken işlemlerden biridir. Bu anlamda hukuki yardım almanız işlemlerinizin hızlı ve sorunsuz bir şekilde yerine getirilmesi adına yararınıza olacaktır. Konu hakkında detaylı bilgi almak için  Aslan & Duran Hukuk Danışmanlık ile iletişime geçebilirsiniz.

Konu ile ilgili olarak avukatlarımız tarafından daha önce yazılmış olan 1 günlük hizmet tespiti davası ve hizmet tespit davası konulu makalelerimizi de okuyabilirsiniz.

İş hukuku kapsamında ankara iş avukatı desteği oldukça önemlidir.