Eş Durumu Tayini ve Şartları

Eş durumu tayini, kamu kurumlarında çalışan bireylerin, eşleriyle aynı şehirde yaşama hakkını kullanabilmesi için yapılan tayin işlemidir. Aile bütünlüğünü sağlamak amacıyla sunulan bu hak, genellikle memurlar ve öğretmenler için geçerli olup belirli şartların sağlanmasını gerektirir. Tayin taleplerinde aranan koşullar, çiftlerin evlilik durumlarına, görev yaptıkları şehirdeki hizmet ihtiyaçlarına ve çalışma sürelerine göre değişiklik gösterebilir. Eş durumu tayini için gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanması ve başvurunun belirlenen tarihlerde yapılması, tayin işleminin olumlu sonuçlanması açısından büyük önem taşır. Bu yazıda 2024 ve 2025 yılları kapsamında güncel bilgileri içerecek şekilde hazırlanmıştır.

Eş Durumu Tayini Nedir?

Eş durumu tayini nedir? Eş durumu tayini: kamu personelinin eş durumu nedeniyle yasal çerçevede tayin talebinde bulunabilmesine olanak tanıyan bir uygulamadır. Türkiye’de özellikle memurlar için geçerli olan bu düzenleme, aile birliğinin korunması amacıyla geliştirilmiştir. Kamu görevlisinin eşi, başka bir il veya bölgede çalışıyorsa, kamu görevlisi belirli şartlar dâhilinde eşinin görev yaptığı yere tayin isteyebilir. Bu sayede, çiftlerin aynı yerde yaşamaları ve aile düzenini sürdürebilmeleri sağlanır.

Eş Durumu Tayini Şartları Nelerdir?

Eş durumu tayini talebinde bulunabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ilgili yönetmelikler kapsamında belirlenmiş bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar, memurların aile birliğini koruyarak aynı şehirde çalışabilmelerini sağlamak amacıyla belirlenmiştir. Genel hatlarıyla eş durumu tayini şartları şu şekildedir:

1. Tayin, yer değiştirme veya yeniden atama yoluyla yapılmalıdır.
2. Farklı kurumlarda çalışan memurlar için, eş durumu tayininin gerçekleşebilmesi adına kurumlar arasında gerekli koordinasyonun sağlanması gerekmektedir.
3. Eşlerden her ikisinin de kamu görevlisi olması durumunda, eş durumu tayini isteyen kişinin talepte bulunması gereklidir.
4. Atama işlemi, Devlet Memurları Kanunu’nun 74. ve 76. maddelerinde belirtilen esaslara göre gerçekleştirilmelidir.

Bazı durumlarda, eş durumu tayini mümkün olmayabilir. Örneğin, memurun tayin talep ettiği şehirde, çalışabileceği uygun bir kurum veya pozisyon bulunmayabilir. Bu gibi durumlarda, memura eşinin görev süresiyle sınırlı olarak izin verilebilir, ancak bunun için yine ilgili memurun bu yönde talepte bulunması gerekmektedir.

Bu yazımızla birlikte daha önce yazmış olduğumuz Görevden Uzaklaştırma ve Hak Arama Yolları başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Eş Durumu Tayininde İstenen Belgeler Nelerdir?

Eş durumu nedeniyle tayin başvurusu yapmak isteyen memurların, başvurularını desteklemek amacıyla belirli belgeleri kuruma sunmaları gerekmektedir. Bu belgeler genellikle, eşin çalışma durumu, sosyal güvenlik primi ve evlilik ilişkisini kanıtlayacak belgelerden oluşur.

Ancak eş durumu tayini başvuruları için gereken belgeler, başvurulacak kurumun özel düzenlemelerine göre değişiklik gösterebilir. Başvuru süreci ve gerekli belgeler hakkında en doğru bilgiye ulaşmak için ilgili kuruma danışılması önemlidir.

Eş Durumu Nedeniyle Tayin Olmadığında İzin Hakkı

Eş durumu tayini mümkün olmayan durumlarda, aile birliğini koruma amacıyla memura belirli izin hakları tanınmaktadır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, eğer memurun atanmak istediği ilde eşinin pozisyonuna uygun bir kadro veya teşkilat yoksa, memura eşinin görev süresiyle sınırlı olarak izin verilebilir. Bu izin hakkı, eşin görev süresi boyunca geçerli olup, memurun aile birliği mazereti kapsamında sunulan bir seçenektir.

Bu izin hakkını kullanmak isteyen memur, bağlı bulunduğu kuruma eşinin görev durumu ile ilgili belgeleri sunarak başvuru yapmalıdır. Talep kabul edilirse, memur izin süresi boyunca görevinden ayrılabilir ancak bu süreçte maaş ve diğer özlük haklarından feragat etmesi gerekebilir. İzin süresi, eşinin görevinin devam ettiği süreyle sınırlıdır ve eşinin görevi sona erdiğinde izin de sona erer.

Özetle, eş durumu tayini mümkün olmayan hallerde, memura aile birliğini koruma amacıyla sınırlı bir izin hakkı tanınmakta olup, bu izin eşin görev süresiyle sınırlıdır ve belirli şartlar dâhilinde kullanılabilmektedir.

Yazımızla ilgili olarak Kınama Cezası ve İptali başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Eşlerden Biri Memur Değilse Tayin İstenebilir Mi?

Memurların eş durumu tayin talebinde bulunabilmesi için eşlerinin mutlaka kamu personeli olması gerekmez.

Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’in, aile birliği mazeretine dayalı yer değişikliği ile ilgili 14. maddesinin (d) fıkrası gereğince, kamu personeli olmayan eşin bulunduğu yere tayin talebinde bulunulabilir. Ancak bu durumda, kamu personeli olmayan eşin, başvuru tarihinden itibaren geriye dönük son iki yıl içinde en az 360 gün sosyal güvenlik primi ödemiş olması ve hâlen çalışıyor olması gerekmektedir.

Eş durumu nedeniyle tayin talebinde bulunan memur, atanmak istediği yerde kamu görevlisi olmayan eşinin, son iki yılda en az 360 gün sigorta prim ödemek suretiyle bir işverene bağlı olarak çalıştığını veya kendi adına çalıştığını gösteren bir belge ile evlilik durumunu kanıtlayan belgeleri ilgili kuruma sunmalıdır.

Bu yazımızla birlikte Mesleğe İade Edilen Askerlerin Oyak Alacakları başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Eş Durumunda 3 Yıl Şartı Var Mı?

Eş durumu tayininde belirli bir süre şartı bulunmaktadır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre, eş durumuna bağlı tayin talebinde bulunabilmek için eşin son iki yıl içinde en az 360 gün sosyal güvenlik primi ödemiş olması gerekmektedir. Yani, tayin talebinde bulunacak olan memurun eşi, başvuru tarihinden geriye dönük olarak son iki yıl içinde bu primleri ödemiş olmalıdır.

Bu bağlamda, doğrudan bir “3 yıl şartı” yoktur; ancak eşin çalışma süresinin son iki yıl içerisinde en az 360 gün olması, tayin talebi için aranan şartlar arasındadır.

Eş Durumu Tayini Ne Zaman? Başvuru Ne Zaman Yapılır?

Memurlar, eş durumuna bağlı tayin talebinde bulunmak istediklerinde, eşlerinin çalışma durumunu ve sosyal güvenlik primlerini göz önünde bulundurarak başvuru yapmalıdır.

Başvuru, genellikle belirli atama dönemlerinde, ilgili kurumun belirlediği takvim doğrultusunda yapılır. Kamu kurumları, genellikle belirli dönemlerde yer değiştirme veya atama süreçlerini gerçekleştirir. Bu dönemlerde eş durumu tayin talepleri de değerlendirilir.

Öğretmenlerin Eş Durumu Tayini

Öğretmenler, eş durumu nedeniyle tayin hakkı sayesinde eşlerinin görev yaptığı yere atanarak aile birliğini koruma imkânına sahiptir. Bu hak, Anayasa’nın aileyi koruma ilkesine dayanır ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın yönetmelikleri ile düzenlenir.

Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin “Mazeret ve engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeler” başlığı altında düzenlenen 49. maddesinde aile birliği mazereti nedeniyle öğretmenlerin eş durumundan tayini açıklanmıştır.

“(1) Öğretmenlerin; aile birliği, sağlık, can güvenliği mazeretlerine veya engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeleri hakkında, Devlet Memurları Kanunu ile Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik hükümleri uygulanır. Ancak;

1. a) Aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme, her iki eşin de öğretmen olması ve bu kapsamda yer değiştirmek istedikleri yerlerde alanları itibarıyla öğretmen ihtiyacı bulunmaması durumunda, istemeleri hâlinde her ikisinin de alanları itibarıyla öğretmen ihtiyacı bulunan ile/ilçeye atanmaları suretiyle gerçekleştirilebilir.
2. b) Öğretmenlikte ve devlet memurluğunda adaylığı kaldırılmayanlar, devlet memurluğunda adaylığı kaldırılıp da öğretmenliğe ilk atama kapsamında atananlar ve yeniden atama ve kurumlar arası atama yoluyla öğretmenliğe atananlardan atandığı yerde en az bir yıl çalışmayanlar ile eşi isteğe bağlı sigortalı olan öğretmenler, aile birliği mazeretine bağlı olarak yer değiştirme isteğinde bulunamaz.
3. c) Eşleri geçici olarak görevlendirilen öğretmenler, eşlerinin geçici olarak görevlendirildiği yere aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme isteğinde bulunamaz.

ç) Aile birliği mazereti ile engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeler, yarıyıl ve yaz tatillerinde yapılır.”

Yine aynı yönetmeliğin “İsteğe bağlı yer değiştirmeler” başlığı altında düzenlenen 52. maddesinde aile birliği mazereti nedeniyle öğretmenlerin eş durumundan tayini açıklanmıştır.

“Sağlık ve aile birliği mazeretlerine bağlı olarak zorunlu çalışma yükümlülüğü ertelenen öğretmenler, bulundukları eğitim kurumunda en az üç yıl görev yapmaları şartıyla il içinde yer değiştirme isteğinde bulunabilir.”

Özel Okul Öğretmenlerinin Tazminat Hakkı başlıklı yazımızı da konuyla ilgili olarak okuyabilirsiniz.

öğretmenlerin eş durumu tayini

Bu yazımızla birlikte Kademe İlerlemesinin Durdurulması başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Sonuç

Eş durumu tayini, kamu çalışanlarının aileleriyle birlikte yaşamalarını destekleyen önemli bir uygulamadır. Ancak bu sürecin başarıyla tamamlanabilmesi için tayin şartlarının dikkatlice incelenmesi ve başvurunun titizlikle yapılması gerekmektedir. Özellikle öğretmenler için eş durumu tayin başvuruları, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen dönemlerde gerçekleştirilir. Tayin sürecinde ortaya çıkabilecek hukuki zorluklar ve idari işlemlerle başa çıkmak için bir idare avukatından profesyonel destek almak, hak kayıplarını önlemek adına oldukça faydalı olabilir.