Atama iptal davası, devlet memurlarının görevlerine yapılan atama işlemlerine karşı hukuki itirazda bulunmalarını sağlayan bir dava türüdür. Bu dava, hukuka aykırı, hakkaniyete aykırı ya da yetki dışı atamalar nedeniyle mağdur olan bireylerin haklarını savunmaları amacıyla açılır. Atama işleminin iptali için belirli şartlar ve süreler mevcuttur, bu yüzden bu sürecin doğru ve eksiksiz bir şekilde yürütülmesi büyük önem taşır. Atama iptal davası açmak isteyen memurlar, dava sürecinde gerekli hukuki prosedürleri takip ederek, iptal talebinde bulunabilirler. Ancak bu karmaşık süreçte bir avukatın rehberliği, davanın başarılı sonuçlanması için kritik olabilir.
Atama İptal Davası Nedir?
Atama iptal davası, bir memurun atama işleminin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla açılan bir idari davadır. Devlet Memurları Kanunu‘na göre gerçekleştirilen atamalar, kanuna ve ilgili mevzuata uygun yapılmadığında, memur tarafından iptal edilmesi talep edilebilir. Bu davalar, memurun haksız veya usulsüz bir atama ile karşılaştığını düşündüğü durumlarda idare mahkemelerine başvurularak açılır ve atama işleminin iptali talep edilir.
Atama İşlemi ve Yasal Dayanağı?
Memurlarla ilgili iş, eylem, görev vb. hususlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu‘nda düzenlenmektedir. Atama işlemi, yine bu kanunda düzenlenmekle birlikte kamu ya da özel sektördeki kurumlar tarafından belirli bir göreve veya pozisyona bir bireyin tayin edilerek yerleştirilmesini ifade eder.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nde, Subay ve Astsubaylar “Subay Astsubay Atama Yönetmeliği” hükümleri uyarınca atamaya tabi tutulurken, Uzman Erbaşlar ise “Uzman Erbaş Yönetmeliği”ne göre atamaları yapılmaktadır. Her iki yönetmelik de personelin görev yerlerinin belirlenmesinde ve atanma süreçlerinde esas alınan kuralları ve ilkeleri içerir.
Atamanın İptali Davasının Hukuki Temeli
Atamanın iptali davası, bir idari işlemin iptali davası niteliğindedir. İdari işlemler, idarenin tek taraflı irade açıklamalarıyla doğrudan hukuki sonuç doğuran işlemler olup, yargı denetimine tabidir. Bu kapsamda, atama da bir idari işlem olarak değerlendirilir ve hukuka aykırı bir atama işlemi yargı denetimi yoluyla iptal edilebilir.
Atama işlemleriyle ilgili davalar, idari yargı tarafından incelenir. İdari yargı, Anayasa’nın 125. maddesine dayanarak, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğunu öngörmektedir. Bu doğrultuda, atama işlemi de hukuka uygunluk denetimine tabi tutulur.
Atamanın İptali Davasında Hukuka Aykırılık Sebepleri
Usule Aykırılık
Atama sürecinde izlenmesi gereken hukuki ve idari prosedürlerin eksik veya yanlış uygulanması. Örneğin, atama için gerekli olan sınav ya da değerlendirmelerin doğru yapılmaması, mevzuata uygun olmayan işlemler yapılması bu kapsamda yer alır.
Yetki Aşımı
Atama işlemini gerçekleştiren makamın yasal yetkisi dışında bir işlem yapması veya yetkili olmayan bir kişi ya da kurum tarafından atamanın yapılması.
Kamu Yararı ve Hakkaniyete Aykırılık
İdari işlemler kamu yararını gözetmelidir. Ancak, bazen atama işlemleri bireysel veya siyasi amaçlar doğrultusunda yapılarak kamu yararına aykırı sonuçlar doğurabilir. Bu durumlar da atamanın iptali talebine neden olabilir. Ayrıca, hakkaniyet ve eşitlik ilkelerine aykırı olarak yapılan atamalar da yargı denetimiyle karşılaşabilir.
Liyakat İlkesine Aykırılık
Anayasa’nın 70. maddesi, kamu hizmetine alınmada liyakat ve eşitlik ilkelerinin esas alınmasını zorunlu kılmaktadır. Atamalarda bu ilkelerin göz ardı edilmesi, atama işleminin iptali sebebi olabilir. Liyakat ilkesine aykırı atamalarda, gerekli niteliklere sahip olmayan bireylerin göreve getirilmesi söz konusu olabilir.
Atama İptal Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Atama iptal davası hangi durumlarda açılır? Atama iptal davası, memurun atama işleminin hukuka aykırı olduğunu düşündüğü belirli durumlarda açılabilir. Bu durumları listelersek;
- Usule aykırılık
- Yetki aşımı
- Kamu Yararı ve Hakkaniyete Aykırılık
- Liyakat İlkesine Aykırılık
- Keyfi veya Ayrımcı Atama
- Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Kriterlerine Aykırılık
- Yer değiştirme
- KHK veya İdari Kararlarla Haksız Atama
Gibi nedenlerle atama iptal davası açılabilir.
Bu yazımızla birlikte iptal davalarında yürütmenin durdurulması başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Atama İptal Davası İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
Atama iptali davası açabilmek için belirli koşulların sağlanması ve davacının dikkat etmesi gereken önemli noktalar bulunmaktadır. Bu koşullar ve noktalar, davanın hukuki geçerliliği ve başarı şansını etkiler. Aşağıda atama iptali davası açabilmek için gereken temel koşullar ve davacı açısından önemli noktalar:
Atamanın İptali Davası Hangi Mahkemede Görülür?
Atama iptali davası, kamu personeli hakkında yapılan atama işlemi gibi idari işlemlere karşı açılan bir davadır. İdari işlem, kamu idaresinin tek taraflı iradesiyle yaptığı, kamu görevlilerini ya da bireyleri doğrudan etkileyen hukuki sonuçlar doğuran bir işlemdir. Bu tür işlemlerin hukuka uygunluğunu denetlemek amacıyla açılacak iptal davalarının hangi mahkemede görüleceği, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda düzenlenmiştir.
İlgili kanun gereğince atamanın iptali davası atama işleminin yapılmasından itibaren 60 gün içerisinde kişinin görev yapmış olduğu yer idare mahkemesinde açılır. Örneğin Ankara ilinde görev yapan bir memur için açılacak olan atamanın iptali davası Ankara ili idare mahkemelerinde açılmalıdır.
Atamanın İptali Davası Duruşmalı Olarak Mı Görülür?
İdari yargı süreçlerinde, başvurulan davaların niteliğine göre duruşma yapılması mümkündür. Atama iptali davasında, davanın konusuyla ilgili olarak gerekçeli ve somut delillerin sunulması amacıyla idare mahkemesi duruşma düzenleyebilir.
Atamanın İptali Davasında Yürütmenin Durdurulması İstemi
Yürütmenin durdurulması kararları, dava konusu idari işlemin uygulanmasını geçici olarak durdurarak, işlemin etkilerini askıya alır ve işlemin yapılmadan önceki hukuki duruma dönülmesini sağlar. Bu tür bir karar, iptal davasından bağımsız bir dava olarak ele alınmaz; yürütmenin durdurulması talebi, iptal davasıyla birlikte sunulmalıdır ve kabul edilmesi durumunda, bir yargı kararı gibi geçerlilik ve sonuç doğurur.
Yürütmenin durdurulması için iki temel koşul bulunur:
- İdari işlemin yürütülmesi durumunda telafisi güç veya imkansız zararların ortaya çıkması,
- İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması.
Bu iki koşulun birlikte gerçekleşmesi halinde, yürütmenin durdurulması kararı alınabilir. Atama iptali davasında, yürütmenin durdurulması talebi yapılmışsa, mahkeme bu talebi genellikle 2-3 ay içinde sonuçlandırır ve idare, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde uygulamak zorundadır.
Atama İşleminin Hukuka Aykırılığı
Atama işleminin hukuka aykırı olduğunun kanıtlanması gerekir. Atama usulüne, mevzuata veya genel ilkelere aykırı bir işlem gerçekleştirilmişse, davacı bu durumu gerekçe göstererek dava açabilir.
Menfaat İhlali
Atama işleminin davacının menfaatini ihlal etmesi gerekir. Bu, memurun mevcut görevinden haksız bir şekilde alınması veya haksız bir atamayla başka bir pozisyona yerleştirilmesi durumlarında geçerli olur. Menfaat ihlali olmadan dava açılamaz.
Dava Süresi
Atama işleminin tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içinde dava açılmalıdır. Bu süre, idari yargıda dava açma süresi olarak belirlenmiştir. Bu süre geçirildiği takdirde dava hakkı kaybedilir.
Atama İptal Davası Süresi Ne Kadar Sürer?
Atama iptal davası ne kadar sürer? Atama iptal davası genel olarak 6 ay ile 1 yıl arasında sonuçlanan davalardandır. Ancak dava süresi genel olarak davalı kurumun durumu ve davanın türüne göre değişebilmektedir.
Dikkat edilmesi gereken en önemli konu şudur. Atama işleminin tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içinde atama iptal davası açılması gerekir. Bu süre, idari yargılama usulü kanunu gereğince belirlenmiş bir süredir ve hak düşürücü niteliktedir. Eğer bu süre içerisinde dava açılmazsa, kişinin dava açma hakkı kaybolur.
Dava açıldıktan sonra, mahkemenin iş yüküne ve dosyanın karmaşıklığına göre dava süreci farklılık gösterebilir. Genellikle idari davalar 6 ay ile 1 yıl arasında sonuçlanır. Ancak tarafların itirazları, bilirkişi raporları veya başka sebeplerle süreç daha uzun sürebilir.
Kararın temyize götürülmesi halinde süreç uzayabilir, çünkü dosya üst mahkemede yeniden incelenecektir. Temyiz süreci de yaklaşık 6 ay ile 1 yıl arasında sürebilir. Bu süreler göz önünde bulundurularak, davanın açılması için gereken hukuki adımların zamanında atılması ve sürecin titizlikle takip edilmesi önemlidir.
Atama İptal Davasında Süreç Nasıl İşler?
Atama iptal davasında süreç nasıl işler? Süreçle ilgili olarak tüm durumu göz önüne alırsak; öncelikle;
Atama işlemi yapıldığında ilgili kişiye yazılı olarak tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren hukuki süreç başlar. Bu tarihten itibaren davacı, dava açma hakkını kullanmak için 60 gün içinde harekete geçmelidir.
Tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde, atama işleminin hukuka aykırı olduğunu düşünen kişi, idare mahkemesinde atama iptal davası açabilir. Bu süre hak düşürücü niteliktedir, yani bu süre geçtikten sonra dava açılması mümkün değildir.
Dava dilekçesi hazırlanmalıdır. Dava dilekçesinde, atamanın neden hukuka aykırı olduğu, hangi yasal düzenlemelere aykırı davranıldığı detaylı bir şekilde açıklanmalıdır. Örneğin, usulsüzlükler, adil olmayan atama süreçleri, yönetmelik ihlalleri, liyakat esaslarının ihlal edilmesi gibi durumlar dilekçede yer alabilir.
Dava dilekçesi, ilgili idare mahkemesine sunulur. Mahkeme dilekçeyi kabul ettikten sonra, davalı idareye savunma yapması için süre tanır. Davalı idare, bu sürede mahkemeye savunmasını sunar.
Mahkeme, dava dilekçesi ve savunma dilekçesini inceleyerek bir karar verir. Gerekirse, ek deliller toplayabilir, bilirkişi incelemesi isteyebilir. Mahkeme, davanın taraflarını dinleyerek, hukuka aykırılık tespit ederse, atama işlemini iptal eder. Mahkeme, atama işleminin iptaline veya reddine karar verir. Karar taraflara yazılı olarak tebliğ edilir.
Mahkeme kararına itiraz edilebilir. İlk derece mahkemesinin kararına karşı, ilgili bölge idare mahkemesine itiraz veya Danıştay’a temyiz başvurusu yapılabilir. Bu başvuru süreleri de genellikle 30 gündür.
Eğer mahkeme atama işlemini iptal ederse, idare mahkemesi kararı gereği, ilgili kişi eski görevine iade edilir veya hukuka uygun yeni bir atama yapılır.
Süreci bu şekilde özetleyebiliriz.
Bu yazımızla birlikte kamu görevinden çıkarma iptal davası başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Atama İptal Davası İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Atama iptal davası açarken belirli belgelerin hazırlanması ve idare mahkemesine sunulması gerekmektedir. Bu belgeler, davanın dayandığı hukuki gerekçeleri desteklemek ve idari işlemin hukuka aykırı olduğunu kanıtlamak için önemlidir. Atama iptal davası için gerekli belgeler şunlardır;
- Dava dilekçesi
- Atama tebligatı
- Itiraz dilekçesi
- Idari işleme dayanak yapılan belgeler
- Varsa tanık beyanları
- Kimlik ve ikametgah gibi belgler
- Vekaletname (avukat varsa)
Atama İptal Davası İçin Avukat Tutmak Gerekli mi?
Atama iptal davası için avukat tutmak, yasal olarak zorunlu olmasa da son derece faydalı ve önerilen bir adımdır. Atama iptal davaları, idari yargı süreçlerini ve kanunları içerdiğinden, hukuki bilgi ve deneyim gerektirir. Dilekçe hazırlanması,itiraz ve temyiz süreçleri ile hukuki bilgi ve deneyim gibi nedenlerle bir avukat ile yola çıkmak önemli olabilmektedir.
Atama İptal Davasının Sonuçları
Mahkeme tarafından verilen iptal kararı, atama işleminin hukuki sonuçlarını ortadan kaldırır. Bu karar, sadece işlemin iptalini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda hukuka aykırılığı tespit ederek idarenin gelecekte bu tür hatalar yapmasının önüne geçer. Atama işlemi iptal edildikten sonra, ilgili kişi eski görevine dönebilir veya hukuka uygun yeni bir atama süreci başlatılabilir.
İptal edilen atama işlemi sebebiyle maddi olarak zarar uğramış kişi için atama iptali davası sonucunda tazminata da hükmedilebilir.
Atama işleminin iptali davası, idari yargının idareyi denetlemesine ve hukuka aykırı işlemlerin düzeltilmesine imkân tanır. Bu davalar, özellikle kamu görevlileri açısından kariyerlerinin ve haklarının korunması adına önemli bir hukuki araçtır.
Atama İptali Davası Emsal Yargıtay Kararları
Danıştay 12. Dairesi 2015/3186 Esas 2015/5513 Karar 22.10.2015 Tarihli kararı:
2802 sayılı Kanun’un Ek 1. maddesi ile Adalet Bakanlığı Memur, Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliği hükümleri uyarınca zabıt katipleri hakkında sadece arşiv araştırması yapılacağı, arşiv araştırması kapsamında ise anılan Yönetmelikte tanımladığı, bu doğrultuda hakkında verilen hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı karşısında, sözleşmeli zabıt katipliği sınavında başarılı olan davacının arşiv araştırmasının başarısız olduğundan söz edilemeyeceğine hükmedilmiştir.
Danıştay 5. Dairesi 2015/4910 Esas 2015/10432 Karar sayılı 15.12.2015 Tarihli kararı:
Zonguldak İli, .. Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma merkezinde hemşire olarak görev yapan davacının, Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı, Halk Sağlığı Müdürlüğü bünyesinde bir göreve atama istemine muvafakat verilmemesine ilişkin 27.10.2014 tarih ve 12090 sayılı işlemin iptali istemiyle açılan davada; kamu hizmetinin bütünlüğü ve devamlılığı ilkesi gereğince, kamu görevlilerinin özel koşullarına göre verimliliklerinin en yüksek olduğu ve hizmetlerinden en yüksek oranda yararlanılacak bir yerde çalışmalarının kamu yararına uygun düşeceği, bu halin davacının maddi ve manevi varlığının gelişmesine olumlu yönde katkı yapacağı, bu durumunda kamu hizmetinden beklenen faydayı arttıracağı ve davacının kamu çalışanı olan eşinin Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’na bağlı .. Aile Sağlığı Merkezi’nde aile hekimi olarak görev yaptığı anlaşıldığından, bu hususlar göz önüne alınmaksızın, davacının hizmetine ihtiyaç duyulduğundan bahisle muvafakat talebinin reddi yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle iptali yolunda İdare Mahkemesi’nce verilen kararın, temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir. Temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanmasına karar verilmiştir.”
Sonuç
Bu yazımızda atama iptal davası konusu tüm yönleriyle ele alınmıştır. Atama iptal davası süreç itibariyle takibi zor olabilecek davalardan birisidir. Bir hak mağduriyetine sebep olabilir. Bu nedenle konu hakkında uzman bir ankara idare avukatı ile yola çıkmak önemli olabilir.
Leave a Reply