Tenkis Davası ve Mirasta Saklı Pay

Tenkis davası, miras hukukunun en önemli davalarından biri olup, mirasçılar arasında adil bir paylaştırma yapılmasını sağlamak amacıyla açılır. Özellikle saklı paylı mirasçıların haklarının korunması için gündeme gelen tenkis davası, miras bırakanın yaptığı bazı tasarrufların kanunen belirlenen sınırları aşması halinde devreye girer. Bu yazıda tenkis davasının ne olduğunu, saklı pay ve saklı paylı mirasçı kavramlarını, tenkis davası açabilme koşullarını ve ilgili yasal süreçleri detaylı bir şekilde ele alacağız.

Tenkis Nedir?

Tenkis, kelime anlamı olarak “eksiltme”, “azaltma” anlamına gelmekle birlikte miras hukuku kapsamında, mirasçılar arasındaki hakların korunmasını amaçlayan önemli bir hukuki kavramdır. Bu terim, özellikle mirasçıların saklı pay haklarına zarar verebilecek tasarrufların sınırlandırılması ve düzeltilmesi amacıyla kullanılır.

Bu yazımızla birlikte Veraset İlamı Nedir? Nasıl Alınır? Başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Saklı Pay Nedir?

Saklı pay, miras bırakanın (muris) belirli mirasçılara bırakmak zorunda olduğu asgari payı ifade eder. Miras hukuku açısından tenkis davası ile saklı paya zarar veren tasarrufların iptali ya da düzeltilmesi mümkün hale gelir. Miras bırakanın yasal mirasçılarından bazıları üzerinde vazgeçilemez bir hak olan saklı pay hakkına sahiptir. Miras bırakan, mal varlığında serbestçe tasarruf edebilse de bu tasarruflarla saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal edemeyecektir.

Konu ile ilgili olarak Muris Muvazaası (Mirastan Mal Kaçırma) başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?

Türk Medeni Kanunu’nun 506.maddesi uyarınca saklı pay hakkına sahip olan mirasçılar ve bu mirasçıların payları şu şekildedir:

• Altsoy (çocuklar ve torunlar):Yasal miras paylarının yarısı saklı paydır.
• Anne ve baba:Yasal miras paylarının dörtte biri saklı paydır.
• Eş:Saklı pay oranı, kiminle birlikte mirasçı olduğuna bağlı olarak farklılık gösterir.
  1. Eş, altsoy veya anne ve babayla birlikte mirasçı ise:Yasal miras payının tamamı saklı paydır.
  2. Eş, tek başına veya büyükanne ve büyükbabayla birlikte mirasçı ise:Yasal miras payının dörtte üçü saklı paydır.

Saklı paylı mirasçılar, miras bırakanın mal varlığı üzerinde belirtilen oranlarda bir hakka sahiptir ve bu hak, vasiyet veya diğer yöntemlerle ellerinden alınamaz.

Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, saklı pay sahibi mirasçının, saklı payını korumak ve geri almak amacıyla açtığı bir davadır. Bu davayla birlikte miras bırakanın serbestçe tasarruf edebileceği miktarı aşan kısmın iptali veya azaltılması sağlanır. Miras bırakan, saklı payı ihlal edecek şekilde vasiyet bırakmışsa ya da sağlığında bağış yapmışsa, bu tasarruflar tenkis edilebilir.

Tenkis Davası Açabilme Koşulları Nelerdir?

Tenkis davası açabilmek için şu koşulların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir:

• Saklı Paylı Mirasçı Olma:Tenkis davası yalnızca saklı paya sahip olan mirasçılar tarafından açılabilir.
• Miras Bırakanın Tasarruf Sınırını Aşması:Miras bırakan, mal varlığı üzerinde serbestçe tasarruf edebilmekle birlikte saklı paylı mirasçıların saklı pay oranlarını aşacak tasarruflarda bulunamaz. Saklı paylı mirasçıların saklı payını ihlal edecek şekilde bir kazandırma yaptıysa burada tenkis söz konusu olacaktır.
• Miras Bırakanın Ölümü:Tenkis davası ancak miras bırakanın ölümü halinde açılabilir. Çünkü saklı pay ve saklı payın ihlali ancak miras bırakanın ölümü halinde gündeme gelecektir.
• Süre:Tenkis davası açma hakkı belirli bir süreye tabidir. Saklı payın ihlalinin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her halde miras bırakanın ölümünden itibaren 10 yıl içerisinde dava açılmalıdır.

Tenkis Davası Kimler Tarafından Açılabilir?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının iptali için açılan bir dava olduğundan bu davayı mirasta saklı pay hakkına sahip olan ve saklı payı ihlal edilenler açabilecektir.

Bazı durumlarda bu kişilerin alacaklıları da tenkis davası açabilirler.
Saklı paya sahip bir mirasçının borçları varsa ve mirasçının saklı payını alamaması alacaklıları etkiliyorsa, alacaklılar bu saklı payı korumak için mirasçı adına tenkis davası açabilirler. Bu durum ancak mirasçıya karşı bir icra takibi başlatılmasından sonra söz konusu olabilir.

Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal ederek lehine kazandırma yaptığı kişilere yönelik açılır. Bu kişiler miras bırakanın yaptığı tasarruflarla maddi kazanç elde eden kişilerdir. Bunlar üçüncü kişiler ya da mirasçılar olabilir.

Tenkis Davası Açma Süresi

Tenkis davası açma belirli bir zamanaşımı süresine tabidir.

Bu süre TMK m.571 uyarınca şu şekildedir:

• Saklı payın ihlal edildiğinin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içinde,
• Her halde miras bırakanın ölümünden itibaren 10 yıl içinde dava açılmalıdır.

Kanunda öngörülen bu süreler hak düşürücü nitelikte olup süresi içinde dava açılmaz ise tenkis talebi zamanaşımına uğrar ve hak kaybı yaşanabilir.

Bu yazımızla birlikte Reddi Miras Davası başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Tenkis Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Tenkis davası miras hukukuyla alakalı olduğu için asliye hukuk mahkemelerinin görev alanına girer. Yetkili mahkeme ise Türk Medeni Kanunu’nun 576. maddesi uyarınca miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.

Bu davayı açacak olan tarafın miras bırakanın son ikamet ettiği yer asliye hukuk mahkemesine başvurması gerekir.

Tenkis davası, miras hukuku kapsamında saklı paylı mirasçıların haklarını güvence altına alan önemli bir hukuki yoldur. Miras bırakanın yapmış olduğu tasarrufların, saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal etmemesi esastır. Bu haklar ihlal edildiğinde, tenkis davası yoluyla saklı payı aşan tasarruflar iptal edilebilir veya düzeltilir. Böylece mirasçılar arasındaki denge korunarak, adil bir miras paylaşımı sağlanmış olur.

Sonuç

Tenkis davası, mirasçılar arasında adaletin sağlanması açısından büyük bir önem taşır. Mirasçılar, kendilerine tanınan saklı payın ihlal edilmesi durumunda tenkis davası açarak haklarını geri kazanabilirler. Bu süreçte, miras hukukuna hakim bir miras avukatı ile çalışmak, yasal işlemlerin doğru ve etkili bir şekilde yürütülmesini sağlamak açısından oldukça faydalıdır. Miras hukukunun karmaşık yapısı göz önünde bulundurulduğunda, uzman bir miras avukatının desteği, davanın başarı şansını artırabilir ve mirasçılar için en doğru çözüm yolunu sunabilir.