Tenkis davası, miras hukukunun en önemli davalarından biri olup, mirasçılar arasında adil bir paylaştırma yapılmasını sağlamak amacıyla açılır. Özellikle saklı paylı mirasçıların haklarının korunması için gündeme gelen tenkis davası, miras bırakanın yaptığı bazı tasarrufların kanunen belirlenen sınırları aşması halinde devreye girer. Bu yazıda tenkis davasının ne olduğunu, saklı pay ve saklı paylı mirasçı kavramlarını, tenkis davası açabilme koşullarını ve ilgili yasal süreçleri detaylı bir şekilde ele alacağız.
Tenkis Nedir?
Tenkis, miras hukukunda saklı pay sahibi mirasçıların haklarını korumak amacıyla, ölen kişinin yaptığı aşırı tasarrufların yasal sınırlara çekilmesini sağlayan bir düzeltme işlemidir. Tenkis, kelime anlamı olarak “eksiltme”, “azaltma” anlamına gelmekle birlikte miras hukuku kapsamında, mirasçılar arasındaki hakların korunmasını amaçlayan önemli bir hukuki kavramdır. Bu terim, özellikle mirasçıların saklı pay haklarına zarar verebilecek tasarrufların sınırlandırılması ve düzeltilmesi amacıyla kullanılır.
Bu yazımızla birlikte Veraset İlamı Nedir? Nasıl Alınır? Başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Saklı Pay Nedir?
Saklı pay, miras bırakanın belirli yasal mirasçılara bırakmak zorunda olduğu, vazgeçilemez asgari miras hakkıdır. Bu hak, tenkis davasıyla korunur. Miras hukuku açısından tenkis davası ile saklı paya zarar veren tasarrufların iptali ya da düzeltilmesi mümkün hale gelir. Miras bırakanın yasal mirasçılarından bazıları üzerinde vazgeçilemez bir hak olan saklı pay hakkına sahiptir. Miras bırakan, mal varlığında serbestçe tasarruf edebilse de bu tasarruflarla saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal edemeyecektir.
Konu ile ilgili olarak Muris Muvazaası (Mirastan Mal Kaçırma) başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Saklı Pay Mirasçıları Kimlerdir?
Saklı pay mirasçıları Türk Medeni kanununda, altsoy, anne ve baba ile eş olarak belirlenmiştir. Türk Medeni Kanunu’nun 506.maddesi uyarınca saklı pay hakkına sahip olan mirasçılar ve bu mirasçıların payları şu şekildedir:
- Altsoy (çocuklar ve torunlar): Yasal miras paylarının yarısı saklı paydır.
- Anne ve baba: Yasal miras paylarının dörtte biri saklı paydır.
- Eş: Saklı pay oranı, kiminle birlikte mirasçı olduğuna bağlı olarak farklılık gösterir. Eş, altsoy veya anne ve babayla birlikte mirasçı ise:Yasal miras payının tamamı saklı paydır. Eş, tek başına veya büyükanne ve büyükbabayla birlikte mirasçı ise: Yasal miras payının dörtte üçü saklı paydır.
Saklı paylı mirasçılar, miras bırakanın mal varlığı üzerinde belirtilen oranlarda bir hakka sahiptir ve bu hak, vasiyet veya diğer yöntemlerle ellerinden alınamaz. Saklı pay oranları yukarıda açıklandığı şekilde kanunumuzda belirlenmiştir.
Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, saklı pay sahibi mirasçının, miras bırakanın saklı payı aşan tasarruflarını iptal ettirmek veya azaltmak amacıyla açtığı dava türüdür. Bir bakıma saklı pay sahibi mirasçının payını korumak ve geri almak amacıyla açtığı bir davadır. Bu davayla birlikte miras bırakanın serbestçe tasarruf edebileceği miktarı aşan kısmın iptali veya azaltılması sağlanır. Miras bırakan, saklı payı ihlal edecek şekilde vasiyet bırakmışsa ya da sağlığında bağış yapmışsa, bu tasarruflar tenkis edilebilir.
Tenkis Davası Açma Şartları Nelerdir?
Tenkis davası açılabilmesi için saklı paylı mirasçı olunması ve miras bırakanın bu payı aşan tasarruflarda bulunmuş olması gerekir. Şartlar şunlardır:
- Davacı saklı paylı mirasçı olmalıdır.
- Miras bırakan, saklı payı aşan bir kazandırmada bulunmuş olmalıdır.
- Miras bırakanın vefat etmiş olması gerekir.
- Dava, ihlalin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl; her hâlükârda ölümden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.
Tenkis davası yalnızca saklı paya sahip olan mirasçılar tarafından açılabilir. Aynı zamanda Miras bırakan, mal varlığı üzerinde serbestçe tasarruf edebilmekle birlikte saklı paylı mirasçıların saklı pay oranlarını aşacak tasarruflarda bulunamaz. Saklı paylı mirasçıların saklı payını ihlal edecek şekilde bir kazandırma yaptıysa burada tenkis söz konusu olacaktır. Tenkis davası ancak miras bırakanın ölümü halinde açılabilir. Çünkü saklı pay ve saklı payın ihlali ancak miras bırakanın ölümü halinde gündeme gelecektir. Tenkis davası açma hakkı belirli bir süreye tabidir. Saklı payın ihlalinin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her halde miras bırakanın ölümünden itibaren 10 yıl içerisinde dava açılmalıdır.
Tenkis Davasını Kimler Açabilir?
Tenkis davası, yalnızca saklı payı ihlal edilen saklı paylı mirasçılar veya onların alacaklıları tarafından açılabilir.
- Saklı paya sahip ve bu payı ihlal edilen mirasçılar, doğrudan dava açabilir.
- Mirasçının alacaklıları, icra takibi başlatmış olmaları koşuluyla, mirasçının saklı payını korumak için dava açabilir.
Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının iptali için açılan bir dava olduğundan bu davayı mirasta saklı pay hakkına sahip olan ve saklı payı ihlal edilenler açabilecektir. Bazı durumlarda bu kişilerin alacaklıları da tenkis davası açabilirler. Saklı paya sahip bir mirasçının borçları varsa ve mirasçının saklı payını alamaması alacaklıları etkiliyorsa, alacaklılar bu saklı payı korumak için mirasçı adına tenkis davası açabilirler. Bu durum ancak mirasçıya karşı bir icra takibi başlatılmasından sonra söz konusu olabilir.
Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?
Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal ederek lehine kazandırma yaptığı kişilere yönelik açılır. Bu kişiler miras bırakanın yaptığı tasarruflarla maddi kazanç elde eden kişilerdir. Bunlar üçüncü kişiler ya da mirasçılar olabilir.
Tenkis Davası Açma Süresi
Tenkis davası açma belirli bir zamanaşımı süresine tabidir. Tenkis davası, saklı payın ihlalinin öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıl, her hâlükârda miras bırakanın ölümünden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Bu süreler hak düşürücü olup geçilmesi halinde dava hakkı sona erer.
Bu süre Türk Medeni Kanunu 571. madde de “saklı payın ihlal edildiğinin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içinde, her halde miras bırakanın ölümünden itibaren 10 yıl içinde dava açılmalıdır”, şeklinde hüküm bulunmaktadır.
Kanunda öngörülen bu süreler hak düşürücü nitelikte olup süresi içinde dava açılmaz ise tenkis talebi zamanaşımına uğrar ve hak kaybı yaşanabilir.
Bu yazımızla birlikte Reddi Miras Davası başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Tenkis Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Tenkis davası miras hukukuyla alakalı olduğu için asliye hukuk mahkemelerinin görev alanına girer. Yetkili mahkeme ise Türk Medeni Kanunu’nun 576. maddesi uyarınca miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.
Bu davayı açacak olan tarafın miras bırakanın son ikamet ettiği yer asliye hukuk mahkemesine başvurması gerekir.
Tenkis davası, miras hukuku kapsamında saklı paylı mirasçıların haklarını güvence altına alan önemli bir hukuki yoldur. Miras bırakanın yapmış olduğu tasarrufların, saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal etmemesi esastır. Bu haklar ihlal edildiğinde, tenkis davası yoluyla saklı payı aşan tasarruflar iptal edilebilir veya düzeltilir. Böylece mirasçılar arasındaki denge korunarak, adil bir miras paylaşımı sağlanmış olur.
Bu yazımızla birlikte Miras Nasıl Paylaşıtırılır ve Dava Yolu Başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Sonuç
Tenkis davası, mirasçılar arasında adaletin sağlanması açısından büyük bir önem taşır. Mirasçılar, kendilerine tanınan saklı payın ihlal edilmesi durumunda tenkis davası açarak haklarını geri kazanabilirler. Bu süreçte, miras hukukuna hakim bir ankara miras avukatı ile çalışmak, yasal işlemlerin doğru ve etkili bir şekilde yürütülmesini sağlamak açısından oldukça faydalıdır. Miras hukukunun karmaşık yapısı göz önünde bulundurulduğunda, uzman bir miras avukatının desteği, davanın başarı şansını artırabilir ve mirasçılar için en doğru çözüm yolunu sunabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Tenkis nedir?
Tenkis, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının yasal sınırlara çekilmesini sağlayan bir hukuki düzeltme işlemidir.
Saklı pay nedir ve kimleri kapsar?
Saklı pay, miras bırakanın belirli yasal mirasçılara bırakmak zorunda olduğu asgari miras hakkıdır. Altsoy, anne-baba ve eş bu haktan faydalanabilir.
Tenkis davasını kim açabilir?
Tenkis davası, saklı payı ihlal edilen saklı paylı mirasçılar veya bu mirasçıların alacaklıları tarafından açılabilir.
Tenkis davası ne zaman açılmalıdır?
Tenkis davası, saklı payın ihlalinin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl; her halükarda miras bırakanın ölümünden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.
Miras bırakan hayattayken tenkis davası açılabilir mi?
Hayır. Tenkis davası yalnızca miras bırakanın vefatından sonra açılabilir, çünkü saklı pay ihlali ancak ölüm sonrası değerlendirilir.
Leave a Reply