İşsizlik Maaşı ve Şartları

İşsizlik maaşı, işsiz kalan bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılamalarını sağlamak ve geçici bir süre boyunca maddi destek sunmak amacıyla verilen bir sosyal güvence ödeneğidir. Türkiye’de İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında düzenlenen bu destekten faydalanabilmek için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. İşsizlik maaşı, hem işsizlik sürecindeki maddi sıkıntıları hafifletmek hem de iş arama sürecini desteklemek amacıyla önemli bir role sahiptir. Bu makalede, işsizlik maaşının ne olduğu, kimlerin faydalanabileceği, başvuru süreci ve gerekli şartlar hakkında detaylı bilgilere yer verilmiştir.

İşsizlik Maaşı Nedir?

İşsizlik maaşı (işsizlik ödeneği), bir işyerinde sigortalı olarak çalışan ve kendi isteği dışında işsiz kalan kişilere, belirli şartlar altında, geçici bir süreyle gelir desteği sağlamak amacıyla Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından ödenen bir sosyal güvenlik yardımıdır. İşsizlik maaşı, işsizlik sigortası fonundan karşılanır ve çalışanların işsiz kaldıkları dönemde temel ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olmayı hedefler.

Bu yazımızla birlikte Hizmet Tespit Davası başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

İşsizlik Maaşı Şartları

İşsizlik maaşı alabilmek için kişinin yerine getirmesi gereken bir takım şartlar vardır. İşsizlik maaşı alabilmek için gerekli şartları;

• Kendi kusuru olmaksızın işsiz kalma,
• Son üç yılda 600 gün prim ödeme şartı,
• Son 120 gün kesintisiz çalışma,
• Başvuru süresi,

olarak sıralanabilir. Şimdi bu konuları tek tek ele alacak olursak.

Kendi kusuru olmaksızın işsiz kalma: İş akdinin sona ermesinde, çalışanın kusuru ya da kendi isteğiyle işten ayrılması durumu varsa işsizlik maaşı alma hakkı bulunmaz. İşverenin haksız bir gerekçeyle işten çıkarması gibi durumlar bu kapsam dışında kalır. Bu tür durumlarda işe iade davası açılabilmektedir.

Son üç yılda 600 gün prim ödeme şartı: İşsizlik maaşı başvurusunda bulunacak kişinin, işten ayrılmadan önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün süreyle sigortalı çalışmış ve işsizlik sigortası primi ödemiş olması gereklidir.

Son 120 gün kesintisiz çalışma: İşten ayrılmadan önceki son 120 gün boyunca sigorta priminin ödenmiş olması ve bu süre içinde çalışmanın kesintiye uğramaması gerekmektedir.

Başvuru süresi: İşten ayrıldıktan sonra 30 gün içinde İŞKUR’a başvuruda bulunulması zorunludur. Başvuru, bizzat İŞKUR’a gidilerek veya elektronik ortamda yapılabilir.

Bu şartların tümü sağlandığında, kişi işsizlik maaşı almaya hak kazanır.

Konu ile ilgili olarak daha önce yazmış olduğumuz İşçinin Haklı Nedenle Feshi başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

İşsizlik Maaşından Kimler Faydalanabilir?

İşsizlik maaşından, kendi kusuru veya isteği dışında işsiz kalan, işsizlik sigortası kapsamında çalışan ve belirli şartları sağlayan kişiler faydalanabilir. Bunun için son 3 yılda en az 600 gün sigortalı çalışmış, işten önceki son 120 gün kesintisiz prim ödemiş ve işten ayrıldıktan sonraki 30 gün içinde İŞKUR’a başvurmuş olmak gerekir.

İşsizlik Maaşı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Hizmet akdinin sona ermesinden sonra, kişinin 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine başvuruda bulunması gereklidir. Başvuru, İŞKUR şubesine şahsen gidilerek veya elektronik ortamda, www.iskur.gov.tr adresi üzerinden yapılabilir. 

İşsizlik maaşının ödenebilmesi için kişinin iş aramaya hazır durumda olması şarttır. Başvuru sırasında, kişinin iş arayan kaydı oluşturulur veya güncellenir. Böylece, işsiz kalan kişinin danışmanlık, işe yerleştirme ve mesleki eğitim gibi hizmetlerden faydalanması sağlanır. 

İşsizlik Maaşı Başvuru Süresi Var Mıdır?

İşsizlik maaşı başvuru süresi, işten ayrıldıktan sonra 30 gündür. Belirtilen süre zarfında başvuru yapılması gerekmektedir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvuru yapılmaması halinde, gecikilen süre, hak edilen işsizlik maaşı süresinden düşürülür. 

İşsizlik Maaşının Süresi Var Mıdır? İşsizlik Maaşı Kaç Ay Alınır?

İşsizlik maaşının belirli bir süresi vardır. İşsizlik maaşı süresi, kişinin önceki çalıştığı süreye ve prim ödeme gün sayısına bağlı olarak belirlenir: Bu süreler şu şekildedir;

• 600 gün prim ödeyenlere 180 gün,
• 900 gün prim ödeyenlere 240 gün,
• 1080 gün prim ödeyenlere 300 gün süreyle işsizlik maaşı ödenir.

Bu süre, işsizlik maaşı alacak kişinin hak ettiği süreyi gösterir. Süre, başvurudan sonra ödenen işsizlik maaşı sürecini kapsar. 

Konu ile ilgili olarak Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır başlıklı makalemizi de okuyabilirsiniz.

İşsizlik Maaşı Ne Kadar? İşsizlik Maaşı Hesaplama

Günlük işsizlik maaşı, sigortalının işten ayrılmadan önceki son dört ayda kazandığı brüt prime esas gelirlerin günlük ortalamasının %40’ı üzerinden hesaplanır. Ancak bu tutar, aylık brüt asgari ücretin %80’ini aşamaz. İşsizlik maaşı, yalnızca damga vergisine tabi olup, başka bir kesinti veya vergi uygulanmaz. 

İşsizlik Maaşı Alma Kodları Nedir?

İşsizlik maaşı alabilmek için, işten çıkış nedeninin İŞKUR tarafından işsizlik maaşı için uygun görülen kodlardan biriyle bildirilmesi gerekir. Bu kodlar, işverenin SGK’ya yaptığı işten çıkış bildirgesinde yer alır. İşsizlik maaşı almaya uygun işten çıkış kodları şunlardır:

04: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi.

05: Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi.

12: Askerlik.

15: Toplu işçi çıkarma.

17: İşyerinin kapanması.

18: İşin sona ermesi.

23: İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih.

24: İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih.

25: İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle fesih.

27: İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih.

28: İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih.

31: Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih.

32: 4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih.

33: Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi.

34: İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih. 

1 Yıl Çalışan İşsizlik Maaşı Alablir Mi?

İŞKUR’un işsizlik maaşı için belirlediği koşullar arasında, en az 120 gün çalışma süresi de yer almaktadır. Kişinin işten ayrılmadan önce en az 120 gün (4 ay) çalışmış olması gerekmektedir. Bu süreyi tamamlayan bireyler, işsizlik ödeneğinden faydalanma hakkına sahip olabilirler. 

İşsizlik Maaşı Haczedilebilir Mi?

İşsizlik maaşı, haczedilemez bir ödemedir. Bu durum, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. maddesinde düzenlenmiştir. Kanuna göre, işsizlik maaşı yalnızca nafaka borçları için haczedilebilir. Bunun dışında hiçbir borç için işsizlik maaşına haciz işlemi uygulanamaz.

Bu düzenleme, işsiz kalan bireylerin temel yaşam ihtiyaçlarını karşılamalarını güvence altına almak amacıyla yapılmıştır.

Askere Gidenler İşsizlik Maaşına Hak Kazanır Mı?

Askerlik nedeniyle işten ayrılan çalışanlara, işsizlik maaşı doğrudan ödenmez. Ancak askerlik hizmetini tamamladıktan sonra, iş bulamayan kişiler, askerlik bitiminden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a başvurabilirler. Bu 30 günlük süre, hak kaybına yol açmaz; ancak bu süreyi aşan her gün, işsizlik maaşı alma süresinden düşülmesine neden olur.

Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılanlar İşsizlik Maaşı Alabilir Mi?

Evlilik nedeniyle işten ayrılan kişiler, işsizlik maaşı almaya hak kazanamazlar. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre, kendi isteğiyle ve kendi kusuru nedeniyle işten ayrılan bireylere işsizlik maaşı ödenmez. Evlilik, işsizlik maaşı almayı engelleyen bir durum olarak kabul edilir çünkü bu durum, kişinin işten ayrılma kararını kendi isteğiyle verdiği bir durumdur. Dolayısıyla, evlilik nedeniyle işten ayrılan kişi, işsizlik sigortası kapsamında destek alamaz. Ancak, evlilik dışında başka bir geçerli sebep ile işten ayrılmaları durumunda, işsizlik maaşı talep edebilirler. 

Geriye Dönük İşsizlik Maaşı Bağlanabilir Mi?

Kesinleşmiş mahkeme kararıyla geçmişe yönelik işsizlik maaşı alınabilir.

Yanlış SGK çıkış kodu nedeniyle işsizlik maaşı alamayan işçi, iş mahkemesinde açtığı davasını kazanarak geriye dönük almadığı işsizlik maaşını talep edebilir.

Kesinleşen kararın tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde İSKUR’a başvuru yapılmalıdır. Bu süreyi geçiren kişi, geriye dönük maaş hakkını kaybeder.

İşsizlik maaşı ödemesi alabilmek için, işten ayrılma tarihi ile kesinleşen kararın tebliğ tarihi arasında işsizlik durumunda geçirilen süre olması gerekir. Ödenecek maaş miktarı, sadece bu dönemdeki işsizlik gün sayısına bağlıdır.

Geriye dönük işsizlik maaşı, tek seferde ve toplu olarak ödenir.

İş hukuku kategorisinde bulunan Yurtdışı Hizmet Borçlanması başlıklı makalemizi de okuyabilirsiniz.

Sonuç

İşsizlik maaşı, işsizlik sürecindeki bireyler için önemli bir güvence mekanizmasıdır. Belirlenen şartları sağlayan bireyler, düzenli ödemeler alarak iş arama sürecinde desteklenir. Ancak, bu sürecin doğru ve eksiksiz bir şekilde yürütülmesi için başvuru şartlarının dikkatlice incelenmesi ve gerekli belgelerin zamanında teslim edilmesi önemlidir. Eğer işsizlik maaşı başvurusu veya diğer iş hukuku konularında desteğe ihtiyaç duyuyorsanız, alanında uzman bir iş hukuku avukatı veya danışmanla çalışmanız süreci kolaylaştırabilir.